Author :
Abstract
Zaman kavramı, geçmişten günümüze kadar felsefenin önemli konularından birisi olmuştur. Zaman, deneyime dâhil edilerek, kültürel birikimlere kadar ilerlemektedir. Tarih felsefesi yaklaşımları, iki farklı tarih yorumunu ortaya çıkarmıştır, bunlar; "döngüsel zaman” ve “çizgisel zaman”dır. Antikçağdan başlayan döngüsel zaman anlayışı, Ortaçağda çizgisel zaman anlayışına dönüşmüştür. Zamanın döngüsel ya da çizgisel kabulüyle ilgili birçok düşünür farklı bakış açıları geliştirmiştir ve halen tartışılan konulardan biri olarak kabul görür. Zaman kavramı her şeyde olduğu gibi, modanın tarihi sürecinde de önemlidir. Kendini yenileyen değiştiren kabul görüp akabinde kullanımdan kalkan bir seyri olarak kullanılan moda ile ilgili birçok tartışma büyük oranda “zaman” kavramı ile ilişkilendirilmiştir. Moda kavramı içerisinde sunulan eserlerin sanat ile bağlantısının olup olmadığı düşüncesi bile zaman kavramı içerisinde değerlendirilmiştir.
Bu çalışmada, modanın tarihsel süreci içinde, “moda” olarak adlandırılan giyim-kuşam özellikleri Walter Benjamin’in zamansal deneyiminde kabul gören döngüsel zaman ve çizgisel zaman açısından analiz edilmiştir. Döngüsel zaman açısından moda tarihinde kendini tekrar eden olgular değerlendirilirken, çizgisel zaman için tek seferlik moda olan ve tekrarı olmayan giysiler araştırma kapsamına dâhil edilmiştir. Bu bağlamda 5 adet döngüsel zaman tanımına dâhil olabilecek tasarım ve 5 adet çizgisel zaman tanımına dâhil olabilecek tasarım incelenmiştir. Araştırma sonucunda modanın topluma sunduğu daima yenilikleri sunma ve kullanma özelliği açısından değerlendirildiğinde zaman deneyimi açısından çizgisel özelliğini koruması gerektiği ancak toplumsal beğeniler alışkanlıklar ve farklı olma sınırlarının kısıtları doğrultusunda yoğunluklu olarak zamanın döngüsel özelliğini daha çok kullandığı tespit edilmiştir. Çizgisel zamanın anlamı dikkate alındığında, bu kapsamda değerlendirilen giysiler zamanın deneyiminde yine bir tasarımcı tarafından keşfedilerek farklı şekillerde yorumlanabileceği ve çizgisel bağlamda ele alınan bir “moda” olgusunun döngüsel zamanda kullanılabileceğinin kaçınılmaz olduğu düşünülmektedir.
Keywords
Abstract
The concept of time has been one of the important subjects of philosophy from past to present. Time is included in the experience and progresses to cultural accumulations. Philosophy of history approaches have revealed two different interpretations of history, these are; "cyclical time" and "linear time". The cyclical understanding of time, which began in Antiquity, turned into a linear understanding of time in the Middle Ages. Many philosophers have developed different perspectives on the cyclical or linear acceptance of time and it is still accepted as one of the controversial issues. The concept of time is important in the historical process of fashion, as in everything else. Many discussions about fashion, which is used as a trend that is accepted as a self-renewing changer and then obsolete, has been largely associated with the concept of "time". Even the idea of whether the works presented within the concept of fashion have a connection with art has been evaluated within the concept of time.
In this study, in the historical process of fashion, the clothing features called "fashion" are analyzed in terms of cyclic time and linear time, which are accepted in Walter Benjamin's temporal experience. While evaluating the cases that repeat themselves in fashion history in terms of cyclical time, clothes that were one-time fashion and non-repeatable for linear time were included in the research. In this context, 5 designs that can be included in cyclic time definitions and 3 designs that can be included in linear time definitions are examined. As a result of the research, when it is evaluated in terms of the feature of always presenting and using the innovations that fashion offers to the society, it has been determined that it should preserve its linear feature in terms of time experience, but in line with the constraints of social tastes, habits and the limits of being different, it has been determined that the cyclical feature of time is used more. Considering the meaning of linear time, it is thought that it is inevitable that the clothes evaluated in this context can be discovered by a designer in the experience of time and interpreted in different ways, and that a "fashion" phenomenon that is considered in a linear context can be used in cyclical time.
Keywords
- Alford, H. (2015). The Zoot Suit: Its History and Influence. Fashion Theory The Journal of Dress, Body and Culture. 8:2, 225-236.
- Andrews, E. (2020). What Were the Zoot Suit Riots? Hostility to ward minority communities fueled the L.A. Zoot Suit riots during the war time summer of 1943. https://www.history.com/news/what-were-the-zoot-suit-riots
- Anonim, (2019). Poodle Skirts: The Favorite Fashion Trend of Young Women Since the 1950s. https://www.vintag.es/2019/05/vintage-poodle-skirts.html
- Anonim, (2020). From Coco Chanel to Lady Gaga: The fascinating history of the Little Black Dress. https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/fashion/buzz/from-coco-chanel- to-lady- gagathe-fascinating-history-of-the-little-blackdress/photostory/75322881.cms
- Barnes, S. (2014). A Brief History of the Iconic Chanel Jacket. https://stylecaster.com/coco-chanel-jacket/
- Barraclough, J.; Bunburry, N.; Watkins, J., vd. (1994). Christian Dior The Magic Of Fashion, Powerhouse Publishing, Australia.
- Brugh, A. (2016). The Secret History of the Little Black Dress. https://medium.com/@alb10600/the- secret-history-of-the-little-black-dress- 2cb1ee3d132f
- Cardini, T. (2020). Dior’s Bar Jacket: A Brief History. https://www.vogue.com/article/christian-dior-bar- jacket-a-brief-history
- Caseley, L. (2020). The Fascinating True Story Behind 1950s Poodle Skirts. https://littlethings.com/lifestyle/the-poodle-skirt
- Crane, D. (2003). Moda ve Gündemleri, Çev: Özge Çelik, Ayrıntı Yayınları:402, İnceleme Dizisi:187, İstanbul.
- Davis, F. (1997), Moda, Kültür ve Kimlik. Yapı Kredi Yayınları.
- Enveri, E. (2019). Eski Türk Kültüründeki Döngüsel Zaman Üzerine, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 26, s. 292-304.
- Errico, J. (2020). Know Your History: The CHANEL Jacket. https://www.marieclaire.com/fashion/a32391731/chanel-jacket-history/
- Fidchel A.; Baggaley, A. ; O’Hara, S. ; Sturgen, A. ; Gersh, C. and Khurana, A. (2013). Çev. Duygu Özen, Moda Geçmişten Günümüze Giyim Kuşam ve Stil Rehberi. Kaktüs Yayınları, İstanbul.
- Fogg, M. (2014). Modanın Tüm Öyküsü. Hayalperest Yayınevi. İstanbul.
- Ibbetson, F. (2021). 1990 – Vivıenne Westwood, “Portraıt Collectıon” Corset https://fashionhistory.fitnyc.edu/1990-westwood-corset/
- İrğat, M. (2015). Tarihselcilik Düşüncesi Bakımından İbn Haldun, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
- Jones, J.S. (2013). Moda Tasarımı. Çev. Hüseyin Kılıç. Kerasus Kitap. İstanbul.
- Koca, E.ve Koç, F. (2012). Giysi Yüzey Tasarımına Disiplinlerarası Bir Yaklaşımda Tasarımcının Rolü, 1.Uluslararası İstanbul Tekstil Sanatı - Tasarımı Sempozyumu, 17-20 Ekim 2012, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Tekstil Bölümü, 64-75, İstanbul.
- Koca, E.; Vural, T. ve Koç, F. (2013). Evaluatıon Of The Tendency Of Consumers To Hedo-nic Clothing Shopping, International Association of Social Science Research- IASSRn, I. 2, p. 54-64.
- Koca, E.ve Emiroğlu, S. (2019). 19. Yüzyıl Kadın Giysilerinin Kol Formu Açısından İncelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD) Cilt 6 Sayı 3, 238-251.
- Koç, F. ve Koca, E., (2016) Halk Giyim Kuşamının Yok Olmasına İlişkin Nedenler Ve Koruma Altına Alınması Gerekliliğinin 5n1k Yöntemi İle Analizi, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11/2, Winter, 755-778
- Köz, E. (2019). Kant ve Borges’te Zaman Kavramı, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
- Lee, H.V. (2012). YLS&Mondrian https://fashionhistorian.net/blog/2012/07/30/ysl- modrian/
- Mackenzie, M. (2017). İzmler, Modayı Anlamak. Çev. Mahmut Tuna. Hayalperest Yayınevi.
- Mihalic, A. (2019). Liberating the Natural Movement: Dress Reform and Historical References in the Self- Expression of Isadora Duncan. Conference Paper. https://www.researchgate.net/publication/338980011
- Mandic, A. (2016). Friday Inspiration: The Mondrian Art in Fashion. http://alwayslatee.blogspot.com/2016/04/friday-inspiration-mondrian-art-in.html
- Penny, D. (2018). A Brief History Of The Jumpsuit. https://www.grailed.com/drycleanonly/jumpsuit- boilersuit-history
- Rızvanoğlu, E. (2013). Çizgisel Tarihe Karşı Çıkışları Bağlamında Spengler ve Toynbee’nin Döngüsel Tarih Yaklaşımları, Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, Sayı:20, 239-252.
- Richard, M. ve Koday, H. (1995). Haute Couture, New York: Metropolitan Museum of Art: Distributed by H.N. Abrams.
- Rubenstein, H. (2011). 100 Unforgettable Dresses, Harper Desgin. New York.
- Simmel, G. (2003). Modern Kültürde Çatışma. Çev. Tanıl Bora, Nazile Kalaycı, Elçin Gen. İstanbul: İletişim.
- Sproles, G. B. (1981). Analyzing Fashion Life Cycles – Principles and Perspectives, Journal of Marketing; Vol. 45, Iss. 4, p. 116-124.
- Tatlıdil, Ü.; Şahin, Y. (2019). Giyim Kültürü Ve Modanın Konuları Üzerine, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 96, s. 317-323.
- Tiziana, C. (2020). Dior’s Bar Jacket: A Brief Histor. https://www.vogue.com/article/christian-dior-bar- jacket-a-brief-history.
- Vernose, V. (2020). The History of Chanel Tweed Suit. https://www.crfashionbook.com/fashion/a26551426/history-of-chanel-tweed-suit/
- Yıldırım, A. (2014). Walter Benjamin’de “Zamansal Deneyim” ve Gündelik Hayatın Tarihsel Parıltıları, ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 7(2), 1-26.
- Whitemore, B. (2020). Awful Fashion and Style Trends Of Decades Past. https://www.tiebreaker.com/awful-fashion-trends/
- Worsley, H. (2018). Modayı Değiştiren 100 Fikir. Çev. Begüm Başoğlu, Literatür Yayıncılık. Görsel Kaynaklar
- http2 görsel 1b https://blogflordepapel.blogspot.com/2020/05/audrey-hepburn-o-estilo-da.html
- http3 görsel 1c https://www.pinterest.se/pin/521643569320053390/
- http17 görsel 4b https://nuevemusas.wordpress.com/2010/06/01/mondrian-1991/
- http20 görsel 4e https://www.vogue.com/fashion-shows/spring-2016-ready-to-wear/lisa-perry
