Author :
Abstract
Vatan, aynı tarih ve kültürden gelen, aynı dili konuşan, aynı bayrak ve millet gibi ortak değerlere sahip insanların yaşadığı toprak parçasıdır. Türklerde diğer milletlere göre daha köklü ve güçlü hissedilen vatan sevgisi, hem simgesel hem de mekânsal nitelikler taşımaktadır. Ahlak, şeref, haysiyet, namus ve din gibi değerlerle ifade edilen ve “ana” ile eşdeğer tutulan bu kutsal mekân, zorda kalındığında satılmayan, sevgilerin ve sevgililerin en hakikisidir. Uğruna can veren şehitlerin hatırasıyla kutsal olan vatan toprağı, Türklerin dünya üzerindeki var oluşunun da somut ifadesidir. Türk kültüründe vatan toprağının “ana” olarak nitelendirilmesi, Türk kadınına verilen değerin yansıtılması açısından önemlidir. Türklerde kadın, Türk toplumu ve Türk devletinin esasını oluşturan aile kurumunun temel taşıdır. Kültürel değerlerin yanında iffet ve namus gibi ahlaki değerlerin de taşıyıcısı olarak görülen Türk kadını, annelik vasıfları yanında idari, siyasi ve sosyal alanlardaki maharetleriyle Türk toplumunda önemli yer edinmiştir. Ayrıca savaşçı, alp kişiliği ile de Türk tarihi boyunca kendinden söz ettirmiş, erkeği ile birlikte kutsal gördüğü vatanı, devleti, milleti ve namusu adına savaşarak ölümü bile göze almıştır. Türk kadınının bu tarihsel rolü, Kurtuluş Savaşı boyunca da devam etmiş ve bu dönemde de kahramanlık destanları yazılmıştır. Türklerde Vatan ve Kadın Özdeşleştirilmesi: Afişler Üzerinden Sanatsal Bir Okuma başlıklı bu bilimsel araştırma yazısında; Türklerin yaşamında önemli yer tutan vatan, devlet, millet, din ve namus kavramları üzerinde durularak vatan kavramının Millî Mücadele döneminde ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında basılan propaganda afişlerine kadın imgesi ile yansıtılması ele alınacaktır. Ayrıca altı adet afiş üzerinde yer alan imgeler, vatan kavramı ve kadın başlıkları altında detaylı olarak incelenecek ve görsellerdeki sanatsal özellikler de araştırma kapsamında tespit edilmeye çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
Homeland is a piece of land containing people who share the same historical and cultural background, speak the same language, and have mutual values like the flag and nationality. Patriotism, which is felt more essential and stronger in Turks than other nations, has qualities in both symbolic and local. This holy place is equated with “Mother” and expressed by values like ethics, honor, dignity, decency, and religion; it cannot be sold in times of trouble and is the truest of loves and lovers. The sacred homeland by the memories of martyrs who died for her is concrete proof of Turkish presence on the Earth. Qualification of the homeland as “Mother” in Turkish culture is vital in representing Turkish women’s values. The woman is the cornerstone of the family structure, the core of Turkish society and state in the Turkish view. Besides her cultural values, Turkish woman is seen as representative of moral values like chastity and honor; and take place in Turkish society by abilities in administrative, political, and social areas and motherhood duties. Also, by her warriors and heroic characteristics, she has made a name for herself throughout Turkish history; she even dared to die for her sacred concepts as homeland, state, nation, and honor with her man. This historical role of Turkish woman continued during the Independence War, and heroic epics were written in this era. In this scientific research named “Identification of Homeland and Woman in Turks: An Artistic Reading Through Posters”, the concepts of homeland, state, nation, and honor which have an important role in Turkish lifestyle is going to be examined and the “Homeland” concept in the propaganda posters of National Struggle and Early Republican Period by the reflection of woman image is going to be studied. In addition, the images on six posters will be examined in the titles of the “Woman” and “Homeland” concepts, and also the art features in the images will be determined within the scope of the research.
Keywords
- Akandere, O. (1999). 11 Nisan 1920 (1336 Tarihli Takvim-i Vekayi’de Kuva-yı Milliye Aleyhinde Yayınlanan Kararlar. Atatürk Yolu Dergisi, 6(24), 417-467.
- Akandere, O. (2008). Damat Ferit Paşa Hükümetleri Döneminde Kuva-yı Milliye Hareketine Yöneltilen İthamlar. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 24 (70), 17-56.
- Akşin, S. (2017). İstanbul Hükümetleri ve Millî Mücadele-III İç Savaş ve Sevr’de Ölüm. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Anonim. (2001). Türk Destanları. Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, (Cilt. 1) İçinde (s. 86-471). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
- Arık, R. O. (1990). Coğrafyadan Vatana. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. (2006). Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, (Cilt. 4). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
- Avşar, S. (2010). Millî Mücadelede Propaganda Faaliyetleri (1918-1923), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Bayram Kodaman), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Baratova, S. L. (2002). Orta Asya’daki Türk Kağanlığı (M.S. 600-800). Türkler Ansiklopedisi, (Cilt. 2) İçinde (s. 141-154).. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- Bayat, F. (2006). Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Bayat, F. (2020). Türk Kültüründe Kadın Şaman. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Baykara, T. (2001). Türk Kültür Tarihine Bakışlar. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- Beydilli, K. (2007). Osmanlılar. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt. 33) İçinde (s. 502-505). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
- Çoruhlu, Y. (1999). Türk Mitolojisinin ABC’si. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Çoruhlu, Y. (2017). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Eberhard, W. (1945). Birkaç Eski Türk Ünvanı Hakkında. Belleten, 9(35), 319-340.
- Ergin, M. (2010). Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Gökalp, Z. (2019). Türkçülüğün Esasları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Gökalp, Z. (2019). Türk Töresi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Gökalp, Z. (2002). Türklerde Ahlak. Türkler Ansiklopedisi, (Cilt. 3) İçinde (s.504-515). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- Gökyay, O. Ş. (1980). Dede Korkut Hikayeleri. İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.
- Gültepe, N. (2020). Türk Kadın Tarihine Giriş. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Güngör, E. (2000). Tarihte Türkler. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Harman, Ö. F. (2001). Kadın. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt. 24) İçinde (s.86-94). İstanbul:
- İnan, A. (1986) Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Kafesoğlu, İ. (2020). Türk Milli Kültürü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Kafesoğlu, İ. (2021). Türk Milliyetçiliğinin Meseleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Karahan, F. (2014). Millet ve Milliyet Bakımından Türk Milleti (Felsefi Bir Yaklaşım). The Journal of Academic Social Science Studies, 0(28), 97-112.
- Karakaş, S. (2002). İlk ve Orta Zamanlarda Türklerde Devlet, Ülke ve Millet Fikri. Türkler Ansiklopedisi, (Cilt: 5) İçinde (s. 329-365). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- Kocatürk, U. (2007). Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- Kuran, E. (1981). Atatürkçülük Üzerine Denemeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Küçük, A. (1993). Milli Birlik ve Vatan Sevgisi. Diyanet Aylık Dergi, 0(25), 8-11.
- Mülayim, S. (1994). Sanata Giriş. İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.
- Najmabadi, A. (2013). Sevgili ve Ana Olarak Erotik Vatan: Sevmek, Sahiplenmek, Korumak. (Ed. A. G. Altınay). Vatan, Millet, Kadınlar İçinde (s. 127-165). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Okumuş, E. (2002). Tanzimat’ın Dili. Türkler Ansiklopedisi, (Cilt. 15) İçinde (s. 220-237). Ankara: Yeni Türkiye
- Ortaylı, İ. (2005). Osmanlılarda Millet Sistemi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt: 30) İçinde (s. 66- 70). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
- Ögel, B. (2019). Türklerde Devlet Anlayışı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Öke, M. K. (1988). Güney Asya Müslümanlarının İstiklal Davası ve Türk İstiklal Mücadelesi. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Özdağ, M. (2003). Türklük ve İslamiyet. Ankara: Avrasya Bir Vakfı Yayını.
- Pehlivanlı, H. (1992). Kurtuluş Savaşı İstihbaratında Askeri Polis Teşkilatı. Ankara: Genel Kurmay Başkanlığı
- Sakallı, B. (2002). Sosyal Açıdan Millî Mücadeleye ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerine Genel Bir Bakış. Türkler Ansiklopedisi, (Cilt: 15) İçinde (s.1214-1226). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- Shaw, J. S. (2002). Türk İstiklal Harbi. Türkler Ansiklopedisi, (Cilt: 15) İçinde (s.1445-1510). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- Sarıkoyuncu, A. (1995). Mehmet Rıfat Efendi (Börekçi)’nin Millî Mücadele’deki Hizmetleri. Diyanet İlim Dergisi, 31(1), 79-102.
- Sarınay, Y. (2002). İmparatorluktan Cumhuriyet’e Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu ve Gelişimi. Türkler Ansiklopedisi, (Cilt: 14) İçinde (s. 1471-1500). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
- Selçuk, H. (2014). Türk Tarihinde Kadın ve Savaş. Konya: Çizgi Kitapevi.
- Şerifsoy, S. (2013). Aile ve Kemalist Modernizasyon Projesi, 1928-1950. (Ed. A. G. Altınay). Vatan, Millet, Kadınlar İçinde (s. 167-200). İstanbul: İletişim Yayınları.
- T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri. (2003). Belgelerle Mustafa Kemal Atatürk (1916-1922) Ankara: Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayını No: 62.
- Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe Sözlük, (11. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Turan, O. (2002). Türkler ve İslamiyet. Türkler Ansiklopedisi, (Cilt: 4) İçinde (s. 510-533). Ankara: Yeni Türkiye
- Turan, Ş. (2014). Türk Kültür Tarihi Türk Kültüründen Türkiye Kültürüne ve Evrenselliğe. Ankara: Bilgi Yayınevi.
