Author :
Abstract
Türkiye’de 1950 yılı genel seçimleri, “Beyaz İhtilal” olarak adlandırılmaktadır. Bu kavramın kullanılma sebebi, Türkiye’de tek partili dönemin demokratik bir seçimle sonlanması ve henüz kuruluş aşamasındaki genç bir partinin iktidarı devralmasıdır. Demokrat Parti’nin, Türkiye’de tek partili rejimin biraz da baskı unsuru ile uygulamaya çalıştığı politikaları köklü bir şekilde değiştirdiği söylenebilir. İlk dönemdeki dışa kapalı, korumacı ve tarafsız devlet anlayışı yerine; özellikle Amerika ve Batı Bloku çevresinde yeni bir “cephe bulma arayışı” ile sürdürülen bu dönemde, Türkiye’nin tercihi NATO’dan yana olmuştur. Böyle bir dönemde ekonomik, siyasi ve toplumsal anlamda yaşanan tüm gelişmeler, dönemin iktidar partisinin tercihleri doğrultusunda önemli değişimler geçirmiştir. Bu bakımdan Türkiye’de 1950’li yıllar hem ekonomik hem de siyasal ve sosyal alanda önemli bir kilometre taşı olarak görülen özel bir dönemdir. Türkiye’de 1950’li yılların, ekonomik, siyasi ve toplumsal boyutu üzerine yoğunlaşan bu araştırmada hem ilgili yılları hem de yakın tarihi ilgilendiren önemli örnekler üzerinde durulmuştur. Bu çalışmada mali sosyolojik ve toplumsal boyutta: “Amerikan yardımlarının sosyo ekonomik analizi ve tarım sektörünün dönüşümü”, “Kore Savaşı ve NATO üyeliği: Türklerin Batı Dünyasına girişi”, “popülizmin Türk siyasi ve ekonomi tarihine girişi”, “göç, kentleşme ve imar faaliyetleri üzerine: gecekondunun yükselişi ve İstanbul imarı tartışmaları”, “Demokrat Parti’nin göçmenlere yönelik politikaları: “Balkan göçmenleri”, “ezanın Türkçe olarak okunması kararının toplumsal etkisi” ve “tüketim alışkanlıklarının dönüşümü: kahvaltı, kahve ve çay örneği” konuları araştırılmıştır. Bu bakımdan ele alınan örnekler çerçevesinde, dönemin mali sosyolojik tahliline yönelik değerlendirmeler yapılmıştır.
Keywords
Abstract
The general elections of 1950 in Turkey are called the "White Revolution". The reason for using this concept is that the single-party period in Turkey ended with a democratic election and a young party that was still in the establishment phase took over the power. It can be said that the Democrat Party radically changed the policies that the single-party regime in Turkey tried to implement with pressure. Instead of the self-enclosed, protective and impartial state understanding in the first period; Turkey's preference was for NATO, especially in this new period, which was pursued with the pursuit of a new "front finding" around America and the Western Bloc. In such a period, all the economic, political and social developments have undergone significant changes in line with the preferences of the ruling party of the period. In this respect, the 1950s in Turkey is a special period that is seen as an important milestone in both economic, political and social fields. This research, which focuses on the economic, political and social dimensions of the 1950s in Turkey, focuses on important examples that concern both the relevant years and recent history. This research, which focuses on the economic, political and social dimensions of the 1950s in Turkey, focuses on important examples that concern both the relevant years and recent history of 50s. In this study, in Fiscal Sociological and social dimensions: "Socio-economic analysis of American aids and the transformation of the agricultural sector", "Korean War and NATO membership: Entry of Turks to the Western World", "Introduction of populism to Turkish political and economic history", "migration, urbanization and reconstruction activities on: the rise of the slum and the debates on the construction of Istanbul”, “Democratic Party's policies towards immigrants: Balkan immigrants”, “social impact of the decision to recite the azan in Turkish” and “transformation of consumption habits: breakfast, coffee and tea example” were investigated. In this respect, within the framework of the examples discussed, evaluations were made for the sociological analysis of the period's public finance.
Keywords
- Ahmad, F. (1992). Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980), (Çev. A. Fethi). İstanbul: Hil Yayınları.
- Ahmad, F. (1992). Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980), (Çev. A. Fethi). İstanbul: Hil Yayınları. Ahmad, F. (1995). Modern Türkiye’nin Oluşumu, (Çev. Y. Alogan). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
- Akalın, G. (2010). Cumhuriyet Dönemi Ekonomi Politik Tarihinin Liberal Yorumu. Ankara: Orion Kitabevi. Akkaya, B. (2012). Türkiye’nin NATO Üyeliği ve Kore Savaşı. Akademik Bakış Dergisi, 0(28), 1-20.
- Aksoy, M. (2019). Kore Savaşı’nın Türkiye’de Demokrasinin Gelişimine Etkisi. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 3(1), 1-12.
- Alkan, M. Ö. (2019). Kahve-Kahvaltı ve Çay Tiryakiliği. (Ed. M. K. Kaynar). Türkiye’nin 1950’li Yılları İçinde (s. 219-220). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Arslan, Z. (2012). Demokrat Parti İktidarının 1950-1951 Yıllarında Bulgaristan’dan Türkiye’ye Göç EdenGöçmenlere Yönelik Politikası (1950-1951), Uluslararası Balkan Sempozyumu Bildirileri, 5-7 Ekim, Isparta-Burdur.
- Arslan, Z. (2013). Demokrat Parti İktidarının Bulgaristan Göçmenlerine Yönelik Politikası ve Bulgaristan Göçmenleri (1952-1960). Akademik Araştırmalar Dergisi, 0(56), 161-184.
- Aslan, E. (2019). Kent Siluetlerinin Kentsel Miras Açısından Değerlendirilmesi: İstanbul Örneği ve KorumaÖnerileri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Yonca Erkan), İstanbul: Kadir Has Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
- Aydın, M. K. (2018). CHP’de Parti İçi Muhalefetin İlk Örneği: Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve TBMM’deYaşanan Tartışmalar. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(41), 359-384. Birand, M. A; Dündar, C. ve Çaplı, D. (2016). Demirkırat. İstanbul: Can Sanat Yayınları.
- Bulut, R. (2020). Güney Kore. Ayrıntı Dergisi, 8(85), 64-68.
- Bülbül, B. (2006). Marshall Planı ve Türkiye’de Uygulanışı (1948-1957), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi),(Danışman: Yrd. Doç. Dr. Bedrettin Kolaç), Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Ceyhan, M. (2006). İstanbul’da Tarihi Çevre Koruma ve Basın: “Cumhuriyet Gazetesi Üzerinden Bir Deneme,(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Daanışman: Prof. Dr. Ayla Ödekan), İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
- Çınar, Y. (2018). Modernleşme ve Bağımlılık Teorisi Ekseninde Marshall Yardımı ve Türkiye. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 326-350.
- Demir, E. (2011). Kahve; Mistik Bir Lezzetin Küresel Bir Tutkuya Dönüşümünün Kısa Tarihçesi. (Ed. E. Gürsoy Naskali). Türk Kahvesi Kitabı İçinde (s. 3-24). İstanbul: Kitabevi.
- Dikici, A. (2006). İbadet Dilinin Türkçeleştirilmesi Bağlamında Türkçe Ezan Denemesi ve Buna Gösterilen Tepkiler. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 0(10), 77-104.
- Dokuyan, S. ve Yüksel, B. (2020). Adnan Menderes’i İdama Götüren Süreç ve İdamı. Journal of Universal History Studies, 0(3), 15-42.
- Erdoğan, N. (1998). Demokratik Soldan Devrimci Yol’a: 1970’lerde Sol Popülizm Üzerine Notlar. Toplum ve Bilim, 0(78), 22-36.
- Erhan, Ç. (1996). Ortaya Çıkışı ve Uygulanışıyla Marshall Planı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 51(1), 276- 287.
- Erken, A. (2018). Demokrat Parti Dönemi Türkiye-Yugoslavya İlişkileri ve” Serbest Göç” Mutabakatı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(2), 937-954.
- Ertem B. ve Altunel M. C. (2011). İstanbul İmarındaki Tarihi Eser Kaybının Tarih ve Turizm Açısındanİncelenmesi: Karaköy-Kabataş Bölgesi. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(4), 62-79.
- Günaydın, J. (2019). Marshall Yardımlarının Türk Köylüsüne Etkilerinin Seçili Edebi Eserlere Yansıması,(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Tülay Uğuzman), Ankara: Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Güngör, E. (2017). 1950’ler Türkiye’sinde Modernleşme ve Gündelik Hayat Değişimlerine Sinema Üzerinden Bakmak: İstanbul Geceleri Filmi. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2(3), 94-112.
- Hattox, R. S. (1998). Kahve ve Kahvehaneler Bir Toplumsal İçeceğin Yakındoğu’daki Kökenleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Kaynar, M. K. (2019). Altmışlar Türkiye’sine Ellili Yıllardan Bakmak. (M. K. Kaynar). Türkiye’nin 1950’liYılları (667-688) İçinde (s. 667-688). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Kazgan, G. (2012). Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2009)“Ekonomi Politik” Açısından Bir Değerlendirme. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Koçak, M. H. (2019). Ellili Yıllarda Emek Rejimi ve Emek Hareketi. (Ed. M. K. Kaynar). Türkiye’nin 1950’li Yılları İçinde (s. 69-96). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Meydan, S. (17 Haziran 2019). İstanbul’a İhanetin Tarihi. Sözcü Gazetesi. 29.12.2021 tarihinde erişildi.
- Ortaylı, İ. (29 Nisan 2012). Cami Olmaktan Çıkan Camiler. Milliyet Gazetesi. Erişim tarihi 30.12.2021 tarihinde erişildi.
- Özcan, F. C. (2019). Ellili Yıllarda Türkiye Ekonomisi. (M. K. Kaynar). Türkiye’nin 1950’li Yılları İçinde (s. 39- 68). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Özcan, G. (2019). Ellili Yıllarda “Dış” Politika. (Ed. M. K. Kaynar). Türkiye’nin 1950’li Yılları (105-108) İçinde (s. 97-134). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Özgişi, T. (2012). Demokrat Partinin Balkan Politikaları Bağlamında Balkan İttifakı ve Projesi. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 0(22), 135-163.
- Pamuk, Ş. (1994). Menderes’ten Çiller’e Kısa Vadeli İktisat Politikaları ve İstikrar Paketleri. Toplumsal Tarih Dergisi, 1(6), 23-25.
- Pamuk, Ş. (2017). Osmanlıdan Cumhuriyete Küreselleşme, İktisat Politikaları ve Büyüme (Seçme Eserleri II). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Pamuk, Ş. (2017). Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Pınar, M. (2014). 1950-1951 Bulgaristan’dan Türkiye’ye Göçler ve Demokrat Parti’nin Göçmen Politikası. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 30(89), 61-94.
- Samsung, https://www.samsung.com/tr/sosyal-sorumluluk/samsung-kore-gazileri-egitim-bursu/ adresinden 18.12.2020 tarihinde erişildi.
- Savcı, B. (1970). 27 Mayıs Dinamiğinden Yönelimler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 25(2), 286-293.
- Taş, R. (1995). Türk Mali Sisteminin Uzun Dönem (1923-1980) Gelişiminin Yapısal ve Oransal Analiz Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 50(1), 356-382.
- Topal, C. (2013). Soğuk Savaşın İlk Yıllarında Türkiye-ABD İlişkilerinde Ekonomik Yardımların Etkisi. Sosyal Bilimler Dergisi, 0(6), 112-121.
- Toprak, Z. (1992). Popülizm ve Türkiye’de Boyutları. Tarih ve Demokrasi - Tarık Zafer Tunaya’ya Armağan İçinde (41-65). İstanbul: Cem Yayınları.
- Turan, F. (2018). Türkiye’de Kore ve Kore Kültürü Algısı, Uluslararası İpek Yolu Sempozyumu, 2-3 Temmuz, İstanbul.
- Ünal, S. (2012). Sosyal-Mekânsal-Siyasal Kümelenme Biçimi Olarak İzmir Kentinde Balkan (Rumeli) Kimliği. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 21(3), 49-77.
- Waldner, D. (2004). Encyclopedia of the Modern Middle East and North Africa (Second Edition). USA-New York: Macmillan Reference.
- Yavuz, Ü. (2008). Demokrat Parti İktidarı Döneminde İstanbul’a İlişkin İmar Politikaları ve Faaliyetleri,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, (Danışman: Doç. Dr. Işıl Çakan Hacıibrahimoğlu), İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü.
- Yıldırmaz, S. (2019). Köylüler ve Kentliler: Ellili Yılların Dönüşen Yeni Sosyo-Ekonomik ve KültürelCoğrafyası. (Ed. M. K. Kaynar). Türkiye’nin 1950’li Yılları İçinde (s. 541-563). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Yücel, H. (2017). Cumhuriyet Ekonomisinin Kuruluşu ve Gelişimi. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları.
