PSİKOLOJİK DANIŞMAN ADAYLARININ ÖZEL EĞİTİM ÖZ-YETERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMAN ÖZ-YETERLİK ALGILARININ İNCELENMESİ
Author :
Abstract
Bu araştırmanın amacı rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans programına devam eden psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algıları ile özel eğitim alanındaki öz yeterlik algı düzeylerini çeşitli değişkenler açısından incelemektir. İlişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilen araştırmanın katılımcıları Gaziantep ilindeki iki üniversitenin RPD programının 2, 3 ve 4. sınıflarına devam eden ve çalışmaya katılmaya gönüllü olduğunu belirten 328 öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplamak için, öğrenciler ile ilgili değişkenlere ilişkin bilgiler bulunan araştırmacılar tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu, Aksoy ve Diken (2009) tarafından geliştirilen Psikolojik Danışman Özel Eğitim Öz Yeterlik Ölçeği (RÖ-ÖEÖYÖ) ve Can (2010) tarafından geliştirilen İlköğretim Psikolojik Danışma Öz Yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Psikolojik danışman adaylarının özel eğitim öz yeterliklerini özel gereksinimli bireylerle etkileşimde bulunma, mezuniyetten sonra özel eğitim alanında çalışma isteği, özel eğitimle ilgili bilimsel toplantılara katılma ve sınıf düzeyinin artması değişkenlerinin olumlu yönde etkilediği bulunmuştur. Psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışma öz yeterliklerinin sınıf düzeyi arttıkça arttığı ve kurum deneyimi dersini alanlar ile psikolojik danışma ile ilgili bilimsel toplantılara katılanların daha yüksek psikolojik danışman öz yeterliğine sahip olduğu ortaya koyulmuştur. Psikolojik danışman adaylarının özel eğitim öz yeterlikleri ile psikolojik danışma öz yeterlik düzeyleri arasında orta düzeyde pozitif bir ilişki bulunmuştur. Araştırmanın sonunda, araştırma bulguları tartışılmış, ileri araştırmalar ve uygulamalar için önerilerde bulunulmuştur.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to examine the self-efficacy perceptions of psychological counselor candidates continuing their undergraduate program in counseling and guidance and their self-efficacy perception levels in the field of special education in terms of various variables. The participants of the study, which was carried out with the relational screening model, consisted of 328 students of the RPD program of two universities in Gaziantep and who stated that they were willing to participate in the study. To collect data, a personal information form, Counseling Teacher Special Education Self-Efficacy Scale and Primary School Counseling Self-Efficacy Scale were used. It was found that the variables of interacting with individuals with special needs, willingness to work in the field of special education after graduation, attending scientific meetings about special education, and increasing class level positively affected the counseling teachers' special education self-efficacy. It was revealed that the counseling self-efficacy of counseling teachers increased as the grade level increased, and those who took the institutional experience course and those who attended the scientific meetings about psychological counseling had higher counseling self-efficacy. A moderately positive relationship was found between the special education self-efficacy of the counselor teacher candidates and their psychological counseling self-efficacy levels.
Keywords
- Akalın, S. (2014). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Çalışan Rehber Öğretmenlerin Kaynaştırma Uygulamalarına İlişkin Gereksinimleri. International Journal of Early Childhood Special Education, 6(1), 115-142.
- Aksoy, V. ve Diken, İ. H. (2009). Rehber Öğretmen Özel Eğitim Öz Yeterlik Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10(1), 29-42.
- Al-Darmaki, F.R. (2004). Counselor Training, Anxiety, and Counseling Self-Efficacy: Implications for Training Psychology Students from the United Arab Emirates University. Social Behavior and Personality, 32(5), 429-439.
- Aliyev, R. ve Tunc, E. (2015). Self-Efficacy in Counseling: The Role of Organizational Psychological Capital, Job Satisfaction, and Burnout. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 0(190), 97-105.
- Altun, F. (2015). Üstün Yetenekli Öğrencilerin Psikolojik Danışma ve Rehberlik İhtiyaçları, Psikolojik Danışma Yaşantıları ve Rehber Öğretmenlerin Üstün Yeteneklilerle İlgili Yeterlik Düzeyleri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Hikmet Yazıcı), Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğiitm Bilimleri Enstitüsü.
- Arşit, M. H. (2019). Özel Eğitim Okulları ile Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde Görev Yapan Rehberlik Öğretmenlerinin Özel Eğitimde Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine İlişkin Özyeterliliklerinin İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Zeki İlgar), İstanbul: Biruni Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Arslan, E. (2017). Self-Efficacy as Predictor of Collective Self-Efficacy Among Preschool Teachers in Turkey. Educational Research and Reviews, 12(8), 513-517.
- Atıcı, M. ve Çam, S. (2013). Okullarda PDR Uygulamaları Dersine İlişkin Öğrenci Görüşlerinin İncelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(39), 106-119.
- Bandura, A. (1977). Self-Efficacy: Toward a Unifying Theory of Behavioral Change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
- Bandura, A. ve Locke, E. (2003). Negative Self - Efficacy and Goal Effects Revisited. Journal of Applied Psychology, 88(1), 87-99.
- Can, G. (2010). Development of the Elementary School Counselor Self-Efficacy Scale. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 0(9), 1158-1161.
- Cimşir, E. ve Carney, J. L.V. (2017) School Counsellor Training, Attitudes, and Perceptions of Preparedness to Provide Services to Students with Disabilities In Inclusive Schools in Turkey. European Journal of Special Needs Education, 32(3), 346-361.
- Delini, M. F. ve Hulse-Killacky, D. (2005). The Relationship of Supervisory Styles to Satisfaction With Supervision and the Perceived Selfefficacy of Master’s Level Counseling Students. Counselor Education and Supervision, 44(4), 293-304.
- Deniz, S. (2016). Rehber Öğretmen Adaylarının Özel Eğitime Yönelik Özyeterlik Algılarının İncelenmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17(38), 154-175.
- Gürbüz, S. F. ve Bozgeyikli H. (2014). Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde Çalışan Rehber Öğretmenlerin Özel Eğitimde Rehberlik ve Psikolojik Danışmaya Yönelik Öz-Yeterlik Algıları. OPUS-Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 4(6), 79-99.
- Haksız, M. ve Sakallı-Demirok, M. (2016). Evaluating School Counselors’ Self-Efficacy Perceptions Regarding Special Education. International Journal of Educational Sciences, 15(1-2), 290-303.
- Kahveci, G. (2016). School Counseling and Students with Disabilities. International Online Journal of Primary Education, 5(2), 15-21.
- Kılıç, S. (2016). Cronbach's Alpha Reliability Coefficient. Psychiatry and Behavioral Sciences, 6(1), 47.
- Kıran, B. ve Dengiz, G. (2019). Okul psikolojik Danışmanlarının Cinsiyet, Deneyim ve Öz Yeterliklerine Göre Engelli Bireylerin Eğitilmesine Yönelik Tutumlarının Incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(52), 43-67.
- Kodaz, A. F. ve Batık, M. V. (2018). Kurum Deneyiminin Psikolojik Danışman Adaylarının Okul Psikolojik Danışmanı Öz Yeterlik Algılarına Etkisi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 902
- Kola, E. (2012). Rehber Öğretmenlerin Özel Eğitimde Psikolojik Danışma ve Rehberliğe İlişkin Özyeterlik Algılarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Yahya Çıkılı), Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Kumcağız, H.; Demir, Y. ve Karadaş, C. (2017). Okul Psikolojik Danışmanlarında Mesleki Tükenmişliğin Yordayıcısı Olarak Özel Eğitime İlişkin Öz-Yeterlik Algısı. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 312-324.
- Larson, L. M. ve Daniels, J. A. (1998). Review of the Counseling Self-Efficacy Literature. The Counseling Psychologist, 26(2), 179-218.
- Meyer, R. L. (2012). Predictors of Counselor Self-Efficacy Among Master’s Level Counselor Trainees: Impact of Cohort Versus Non-Cohort Educational Programs, (Doctoral Dissertation), Available.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2015). Okullarda Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Kılavuzu. Ankara: Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Erişim: https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_08/20051746_rehberlik_klavuzu2.pdf adresinden 25.03.2022 tarihinde erişildi.
- Mitcham-Smith, M. (2005). Relationships among School Counselor Self-Efficacy, Perceived School Counselor Role, and Actual Practice, (Doctoral Dissertation), Available from ProQuest Dissertations and Theses database, (UMI No. 3178955).
- Özdemir, D. (2018). Rehber Öğretmen Adaylarının Özel Eğitime İlişkin Öz Yetkinlik Algıları ve Kaynaştırmaya İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Begümhan Yüksel), İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Öztürk, A. (2014). Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı 1. Sınıf Öğrencileriyle 4. Sınıf Öğrencilerinin Psikolojik Danışma Öz-Yeterlik İnançları. Electronic Journal of Social Sciences, 13(51), 255-272.
- Şahin-Kıralp, F. S. (2015). Do Courses Taken from Psychological Counseling Departments Affect the Trainee Counselor's Self-efficacy?. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 0(205), 637-641.
- Sakız, H.; Woods, C.; Sart, H.; Erşahin, Z.; Aftab, R.; Koç, N. et al. (2015). The Route to 'Inclusive Counselling': Counsellors' Perceptions of Disability Inclusion in Turkey. International Journal of Inclusive Education, 19(3), 250– 269.
- Sargin, N. ve Hamurcu, H. (2010). Özel Özel Eğitim Kurumlarında Çalışan Rehber Öğretmenlerin Sorunlarına ve Beklentilerine Yönelik Bir Çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,
- Sönmez, N. Koçyiğit, M. ve Gürel Selimoğlu, Ö. (2020). Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı Öğrencilerinin Özel Eğitimde Öz-Yeterlik Algıları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
- Soresi, S.; Nota, L. ve Lent, R. W. (2004). Relation of Type and Amount of Training to Carrier Counseling Self- Efficacy in Italy. The Carrier Development Quarterly, 0(52), 194–201.
- Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics. Boston: Pearson
- Tang, M.; Addison, K.D.; LaSure-Bryant, D.; Norman, R., O’Connell ve Stewart-Sicking, J. A. (2004). Factors that Influence Self-Efficacy of Counseling Students: An Exploratory Study. Counselor Education and Supervision, 44(1), 70-80.
- Urbani, S.; Smith, M. R.; Maddux, C. D.; Smaby, M. H.; Torres-Rivera, E. ve Crews, J. (2002). Skill-Based Training and Counseling Self-Efficacy. Counselor Education and Supervision, 0(42), 92–106.
- Vural-Batık, M. ve Fırıncı-Kodaz, A. (2018). Kurum Deneyiminin Psikolojik Danışman Adaylarının Özel Eğitim Öz Yeterlik Algılarına Etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 209
- Yam, F. C. (2014). Psikolojik Danışma Öz Yeterliği: Kişilik Özellikleri, Durumluk Sürekli Kaygı Düzeyleri ve Geçmiş Eğitim Yaşantıları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Tahsin İlhan), Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Yayla, E. (2016). Psikolojik Danışmanların Etkili Psikolojik Danışman Niteliklerinin Psikolojik Danışma Öz- Yeterlik Algılarına Göre İncelenmesi: İzmir İli Örneği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Fatma Ebru İkiz), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Yılmaz-Bingöl, T. (2018). Okul Psikolojik Danışman Adaylarının Genel Öz-Yeterlik ve Özel Eğitimde Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlığa İlişkin Öz-Yeterlik İnançları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1474-1493.
- Yüksel, K.; Diken, İ. H.; Aksoy, V. ve Karaaslan, Ö. (2012). Rehber Öğretmen Adaylarının Özel Eğitimde Psikolojik Danışma ve Rehberliğe İlişkin Öz-Yeterlik Algıları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 137-148.
