Author :
Abstract
Bu araştırmada, çeşitli ekonomik ve sosyo-kültürel nedenlerle yaşam koşullarının değiştiği, doğal ve geleneksel kültür aktarımının azaldığı günümüzde, sözlü kültür ürünü olan ninnilerin müzikal analizinin yapılması amaçlanmaktadır. Betimsel nitelikli olan bu çalışmanın yürütülmesinde, nitel araştırma yöntemlerinden içerik incelemesi tekniği kullanılmıştır. Ninnilerin içerik incelemesi yapılırken kategorisel analiz tekniğine başvurulmuştur. Araştırmanın veri kaynaklarını, Kars ve Ardahan il merkezleri, ilçeleri ve buralara bağlı köylerde söylendiği tespit edilen 24 ninni oluşturmaktadır. İçerik incelemesi tekniği kapsamında, ninnilerin müzikal analizi yapılarak bu bölgenin müzik kültürüne ilişkin öğeler ortaya konmuştur. Ezgisel çözümlemesi yapılarak makamsal nitelikte olduğu belirlenen ninnilerin incelenecek kategorileri belirlenmiştir. Buna göre, ninnilerdeki pes ses, tiz ses, ses alanı, makam dizisi, karar perdesi, güçlü perdesi, yeden perdesi, seyir ve ezgisel genişleme oranları; usul analizinde ise; birim, zaman, düzüm, süre değerleri, metronom ve usul geçkileri ele alınmıştır. Bu kategoriler bağlamında incelenen ninnilerin makam ve usul yönünden kimlik bilgileri oluşturulmuştur. Verilerin analizinde tanımlayıcı ölçütlerden frekans ve yüzde kullanılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda, analiz edilen ninnilerin 21’inin kırık hava, 3’ünün uzun hava türünde olduğu tespit edilmiştir. En çok görülen makam dizisinin Uşşak olduğu (%50); usul kullanımı yönünden ise en fazla 4/4’lük usulde (%53,8) ninni söylendiği saptanmıştır. Analiz edilen ninnilerin makamsal ve usul özellikleri bakımından Kars-Ardahan müzik kültürü ile yüksek oranda benzerlik gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords
Abstract
In this research, it is aimed to investigate musical analysis of lullabies, which are the product of oral culture, in today’s world, where living conditions change due to various economic and socio-cultural reasons and natural and traditional cultural transfer decreases. Content analysis technique from qualitative research methods was conducted of this descriptive study. Categorical analysis technique was used when examining the content of lullabies. The data sources of the research are 24 lullabies that were found to be sung in Kars and Ardahan province-wide. Within the scope of the content analysis technique, musical analysis of lullabies was carried out and elements related to the music culture of this region were indicated. The categories of lullabies determined to be of a makam’s nature were determined by performing melodic analysis. Accordingly, the low-pitch, high-pitch, sound field, makam scale, decision-pitch, strong-pitch, seventh-pitch, cruising and melodic expansion rates in lullabies; in usul (procedural) analysis; unit, time, level, duration values, metronome and procedural transitions are discussed. In the context of these categories, the identify information of the lullabies examined in terms of makam and usul has been established. Fruquency and percentage of descriptive criteria were used in the analysis of the data. The findings show that 21 of the lullabies were in kırıkhava and 3 of them were uzunhava type among the analysed 24 lullabies. The most common makam scale is Uşşak (50%) regarding to procedural use, this revealed that a lullaby was sung in a maximum of 4/4 usul (53,8%). Overall, the results showed that with careful analysing, the analysed lullabies analyzed were highly similar to Kars-Ardahan music culture with regard to their makam and usul characteristics.
Keywords
- Açar, Y. ve Bektaş, C. (2015). Kars Müzik Kültüründe Kullanılan Çalgılar, I. Uluslararası Müzik ve Dans Kongresi, (6-8 Mayıs, Diyarbakır) Dicle Üniversitesi.
- Arıkan, R. (2007). Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
- Aydıner, M. ve Şen, Y. (2011). Geleneksel Türk Halk Çalgılarının Müzik Öğretmenleri Tarafından Kullanılma Durumu. Milli Folklor Dergisi, 23(91), 140-149.
- Boratav, P. N. (1978). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
- Çınardal, F. C.; Çınardal, L. ve Çelik, A. (2017). Yöresel Müzik Kültürünün Yaşatılmasında Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü: Kars İli Örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 115131.
- Demir, O. Ö. (2014). Nitel Araştırma Yöntemleri. (Ed. K. Böke). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri İçinde (s. 286-318). İstanbul: Alfa Yayınları.
- Demirci, S. ve Köseli, M. (2014). İkincil Veri ve İçerik Analizi. (Ed. K. Böke). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri İçinde (s. 320-364). İstanbul: Alfa Yayınları.
- Ekici, M. (2004). Halk Bilim Araştırmalarında Üçüncü Boyut. Türklük Birimi Araştırmaları Dergisi, 16(2), 13-20.
- Ekici, M. ve Fedakar, P. (2013). Ege Üniversitesi Deneyimleriyle Somut Olmayan Kültürel Mirası Yaşatarak Koruma. Milli Folklor Dergisi, 25(100), 50-60.
- Ekici, M. ve Fedakar, P. (2014). Gelenek, Aktarma, Dönüşüm ve Kültür Endüstrisi Bağlamında Nazar ve Nazar Boncuğu. Milli Folklor Dergisi, 26(101), 40-50.
- Günay, E. (2011). Müzik Sosyolojisi-Sosyolojiden Müzik Kültürüne Bir Bakış. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Güneş, F. (2010). Ninnilerin Çocukların Dil ve Zihinsel Gelişimine Etkisi. World of Turks, 2(3), 27-38.
- Güneş, H. (2012). Ninnilerde Dile Getirilen Temaların Bilimsel Gerçekliği Var Mıdır?. New World Sciences Academy, 7(2), 143-159.
- Jensen, E. (2006). Beyin Uyumlu Öğrenme, (Çev. A. Doğanay). Adana: Nobel Kitabevi.
- Kabadayı, A. (2009). Ninnilerin Çocuğun Gelişim Alanlarına Katkılarının İçerik Açıdan İncelenmesi: Konya Örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 276-289.
- Kırcı Uğurlu, E. (2014). Kültürel Bellek Aktarıcısı Olarak Ninni. Milli Folklor Dergisi, 26(102), 43-52.
- Kumtepe, G. (2015). Ninninin Çocuk Gelişimindeki Yeri ve Müzikal Öğeleri Açısından İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Mehmet Efe), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Mustan Dönmez, B. (2019). Etnomüzikolojinin Temel Kavramları-Kavramlar, Terimler, İsimler. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Nacakçı, Z. ve Canbay, A. (Ed). (2013). Müzik Kültürü. Ankara: Pegem Yayınları.
- Oğuz, M. Ö. (2009). Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir?. Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
- Özkul, O. (2013). Kültür ve Küreselleşme. İstanbul: Açılım Kitap.
- Pelikoğlu, M. C. (2012). Geleneksel Türk Halk Müziği Eserlerinin Makamsal Açıdan Adlandırılması. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
- Sarısözen, M. (1962). Türk Halk Musiki Usulleri. Ankara: Resimli Posta Matbaası.
- Sun, M. ve Seyrek, H. (2002). Okulöncesi Eğitiminde Müzik. İzmir: Müzik Eserleri Yayınları.
- Sümbüllü, H. T. ve Açar Y. (2012). TRT Repertuarında Bulunan Sümmânî Ağzı Türküler Üzerine Bir İnceleme. (Ed. A. Erkal). I. Uluslararası Âşık Sümmâni ve Âşıklık Geleneği Sempozyumu Bildiri Kitabı İçinde (s. 375-394). Ankara: Birleşik Yayınevi.
- Şahin, S. (2009). Kuzeydoğu Kültüründe Kars Manileri (Derleme-Araştırma-İnceleme). Ankara: Yıldız Kağıtçılık Matbaa.
- Tanrıkorur, C. (2011). Osmanlı Dönemi Türk Musikisi. İstanbul: Dergah Yayınları.
- Turhan, S.; Şahin, S. ve Şimşek, G. (2010). Kars-Ardahan-Iğdır Türküleri ve Oyun Havaları. Ankara: Cem Web Ofset.
- Uğurlu, E. (2012). Türk Dünyasında Ninni, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Metin Özarslan), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Ungan, S. (2009). İşlevsel Yönleriyle Ninniler. Ankara: Pegem Akademi.
- Yener, S. (2000). Türk Halk Müziğinde Diziler ve İsimlendirilmesi. (Ed. G. Ay). Müzikte 2000 Sempozyumu Kitabı İçinde (s. 67-76). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Yıldırım, V. ve Koç, T. (2008). Müzik Felsefesine Giriş. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Yıldız, N. (2011). Ninniler. (Ed. Y. Özkaya). Kars’ın Somut Olmayan Kültürel Mirası İçinde. Kars: Kars Valiliği Kültür Yayınları Dizisi.
- Yılmaz, K. (2014). Müzik Öğretmeni, Müzik Öğretim Materyali ve Uygulama Açısından Köy Ortaokullarında Müzik Eğitiminin Durumu Üzerine Bir İnceleme. Turkish Studies Dergisi, 9(11), 613-622.
- Yılmazoğlu, B. (2020). Geleneksel Türk Müziğinde Ninni Olgusunun Yeri ve Ninnilerin Müziksel Çözümlemesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Ayten Kaplan), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
- Demir, N. (2018). Prof. Demir 5000 Yıllık Türk Tarihindeki Ninnileri Araştırdı. http://www.haberler.com/prof-demir-5000-yillik-turk-tarihindeki-ninnileri-2238940-haberi/ adresinden 29.01.2018 tarihinde erişildi.
- Demir, N. (2018). Türk Ninnilerinin Dili. http://www.necatidemir.net/images/demir/bkosem/ninnilerin_dili.pdf adresinden 09.01.2018 tarihinde erişildi.
- Kalaycı, B. (2018). Halk Bilimi\Folklor Tarihsel Süreç. http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/26.php adresinden 12.06.2022 tarihinde erişildi.
- TRA2 Bölgesi Hakkında Bilgi (2022). https://www.serka.gov.tr/planlama/tra2-bolge-plani adresinden 13.01.2022 tarihinde erişildi.
