Author :
Abstract
Tevhîd ve sıfat ilmi olarak da tanımlanan kelâm ilminin doğuş ve gelişim târihi incelendiğinde Allah’ın (c.c.) sıfatları meselesinin bu ilim dalı içerisinde önemli bir araştırma ve tartışma konusu olduğu görülecektir. Zîrâ kelâm ilmi, hem Allah'ı teşbih ve tecsimden uzak tenzîhî bir anlayışla doğru olarak tanımayı hem de bu konuda İslâm dâiresi dışından gelebilecek inkârcı veya müşrik itham ve saldırılara karşı tevhid akîdesini koruma ve cevap vermeyi kendine temel hedef olarak belirlemiştir. İslam âlimleri, Allah’ın (c.c.), insan idrâkini aşan zâtı etrafında konuşmak yerine sıfatlarını konu edinmiş ve bu yolla O’nu tanıyıp tanıtmayı amaç edinmişlerdir.
‘Allah’ın (c.c.) insanlarca bilinmesini sağlayan nitelik’ veya ‘Allah’ın zâtına nisbet edilen mana ve mefhûm’ diye tanımlanan İlâhî sıfatlar, manaları dikkate alınmak suretiyle değişik kelami mezhepler tarafından sistemleştirilerek çeşitli gruplara ayrılmıştır. Bu sıfatlar konusunda önemli görüşlere sahip âlimlerden biri de Mutezile mezhebinin bariz simalarından, Basra Mutezilesinin meşhur kelam alimlerinden Kâdî Abdülcebbâr'dır (ö: 415/1025). Makalede genel olarak zât ve sıfat konusu hakkında Kâdî Abdülcebbâr'ın görüşleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Zât ve sıfat kavramları ile bunların mâhiyeti, zât-sıfat ilişkisi ve sıfatların taksimi ele alınmıştır. Ayrıca makalede, Kâdî Abdülcebbâr'ın, sıfatlar hakkında yaptığı zâtî, selbî ve fiilî şeklindeki taksim esas alınarak değerlendirme yapılmıştır. Böylece bu başlıklar altında ele aldığı sıfatlara ilişkin yaptığı değerlendirmeler ortaya konulmuştur.
Keywords
Abstract
When the emergence and evolution of the school of kalam, also known as tawhid and as-sifat, is analyzed, it can be seen that the attributes of Allah (as-Sifat Allah) are significant subjects of research and discussion in this school. Because kalam school aims to both know Allah without simulating and materializing and protect tawhid from denial and polytheist attacks coming from outside of Islam. Rather than talking around the personality of Allah, which transcends human understanding, Islamic scholars focused on the attributes of Allah (as-Sifat Allah) and aimed to get to know and promote Him in this way.
The divine attributes, which are defined as 'the characteristics that enable Allah to be known by people' or 'the meaning and notion attributed to Allah's personality', have been systematized by different mazhab kalam and divided into various groups, taking into account their meanings. One of the scholars who have suggested important views on these attributes is Kadi Abdulcebbar, one of the prominent figures of the Mutazilah sect. In the article, the views of Kadi Abdulcebbâr on the subject of personality and attributes of Allah in general have been tried to be identified. The concepts of personality and attribute, their nature, the relationship between personality and attribute, and the division of attributes are discussed. In addition, in the article, an evaluation about Kadi Abdulcebbar’s views has been made on the basis of the division of the attributes in the form of personality, negation and actuality. Hence, his evaluations on the attributes he discussed under these headings are analyzed.
