SULTAN KALAVUN VE NASIR MUHAMMED B. KALAVUN DÖNEMİ MEMLÜK-İLHANLI SİYASİ İLİŞKİLERİ VE BU İLİŞKİLERİN TİCARETE YANSIMALARI
Author :
Abstract
Memlükler (1250-1517), yaklaşık iki buçuk asır boyunca Mısır, Şam ve Hicaz bölgesinde uzun yıllar hüküm sürmüş bir Türk devletidir. Memlükler siyasi ve askeri başarılarının yanı sıra ticari ilişkilere de önem vererek bulundukları coğrafyada uluslararası kara ve deniz ticaretine büyük katkıda bulunmuşlardır. Bahri Memlükler döneminde Kızıldeniz, Hint denizi ve Akdeniz önemli ticaret limanlarına sahipti ve ticaret bu limanlarında çok canlıydı.
Bu çalışmanın amacı, Memlüklerle İlhanlılar arasındaki siyasi ilişkilerin yanı sıra ticari ilişkilerin de ele alıp iki sultan dönemi arasının incelenmesidir. Bu konuda daha önce sadece Sultan Kalavun veya Nasır Muhammed döneminin siyasi olayları ele alınmış ve İlhanlı-Memlüklü ilişkileri ile ilgili çalışmaların ticari boyutu ele alınmamıştır. Biz siyasi ilişkilerle birlikte ticari ilişkileri de ele almaya çalıştık. Bu iki devlet arasındaki siyasi ilişkilerle ticari ilişkiler birlikte ele alınırsa siyasi ve ticari politikaların net bir şekilde ortaya konulabileceği düşüncesindeyiz. Bu çalışmamızda yöntem olarak dönemin ana kaynaklarından mümkün olduğunca faydalanmaya çalıştık ve bununla birlikte tetkik eserlere ve diğer çalışmalara da yer verdik.
Memlük Devleti 1250 yılında kurulduktan kısa bir süre sonra Moğol ordusu Hülagu’nun başkanlığında 1258 yılında Bağdat’ı ele geçirerek Abbasi Devleti’ni ortadan kaldırmış ve Ortadoğu’ya yerleşmiştir. Bağdat’ı ele geçiren Moğollar bu kez gözlerini Suriye topraklarına dikmişlerdir. O dönemde Memlük Devleti’nin başında Kutuz vardı ve Kutuz Memlük sultanı iken Suriye topraklarının tamamına hakim değildi. Moğol tehlikesinin Suriye sınırına dayanması, Memlükler arasında vuku bulan iç çekişmelerin son bulmasına ve Moğollara karşı birlikte hareket etmeye sevk etmiştir. 1260 Yılında Moğollarla Memlükler arasında gerçekleşen Aynicâlût Savaşı’nda Moğolların Memlüklere yenilmesi üzerine Ortadoğu’da bu güçlü iki devletin bundan sonra birbirleriyle olan mücadelesi uzun yıllar devam etmiştir. Bu savaştan sonra Memlük tahtına Sultan Baybars’ın geçmesi, Memlük-İlhanlı siyasi ilişkilerinde yeni bir dönemi başlatmıştır. Özellikle Türkiye Selçuklularını baskı altına almaya çalışan İlhanlılara karşı Sultan Baybars’ın Türkiye Selçuklularını desteklemesi ve Anadolu’ya 1277 yılında bir sefer düzenlemesi sonucunda Anadolu’yu kısa bir süre de olsa Moğol baskısından kurtarmıştır. Zira Baybars Kayseri’den ayrılınca Abaka Anadolu’ya girmiş ve Selçukluları cezalandırmış Pervane’yi idam etmiştir.
Sultan Melik Mansur Seyfeddin Kalavun ve Sultan Nasır Muhammed b. Kalavun dönemlerinde İlhanlılara karşı selefleri olan Sultan Baybars zamanında uygulanan politikalar takip edilmiştir. İlhanlı hükümdarı Ahmet Teküder ve Gâzân Han’ın İslamiyeti kabul etmeleri iki devlet arasında siyasi ve ticari ilişkilerin düzelmesine yetmemiştir. Ortadoğu’da özellikle de Suriye topraklarında Ebu Said Han’ın saltanatının sonuna kadar bu mücadele devam etmiştir.
Keywords
Abstract
Mamluks (1250-1517) were a Turkish state that ruled Egypt, Damascus and the Hejaz region for approximately two and a half centuries. In addition to their political and military successes, the Mamluks also gave importance to commercial relations and contributed greatly to international land and sea trade in their geography. During the Bahri Mamluk period, the Red Sea, the Indian Sea and the Mediterranean had important trade ports and trade was very lively in these ports.
Shortly after the Mamluk State was established in 1250, the Mongol army under the leadership of Hulagu captured Baghdad in 1258, eliminated the Abbasid State and settled in the Middle East. The Mongols, who captured Baghdad, this time set their sights on Syrian territory. At that time, Qutuz was the head of the Mamluk State, and while Qutuz was the Mamluk sultan, he did not dominate the entire Syrian territory. The Mongol threat to the Syrian border led to the end of the internal conflicts between the Mamluks and to act together against the Mongols. Following the defeat of the Mongols by the Mamluks in the Battle of Aynicalut, which took place between the Mongols and the Mamluks in 1260, the struggle between these two powerful states in the Middle East will continue for many years. After this war, the accession of Sultan Baybars to the Mamluk throne started a new era in Mamluk-Ilkhanid political relations. Especially as a result of Sultan Baybars' support of the Turkish Seljuks against the Ilkhanids, who were trying to suppress the Turkish Seljuks, and by organizing an expedition to Anatolia in 1277, he saved Anatolia from Mongol oppression, albeit for a short time.
Sultan Melik Mansur Seyfeddin Kalavun and Sultan Nasır Muhammed b. During the Kalavun period, the policies implemented during the time of their predecessor, Sultan Baybars, were followed against the Ilkhanids. The acceptance of Islam by Ilkhanid ruler Ahmet Tekudar and Gazan Khan was not enough to improve political and commercial relations between the two states. This struggle continued in the Middle East, especially in Syria, until the end of Abu Said Khan's reign.
The aim of this study is to examine the political as well as commercial relations between the Mamluks and the Ilkhanids, and to examine the periods of the two mentioned sultans. On this subject, only the political events of the reign of Sultan Kalavun or Nasser Muhammad were discussed and the commercial dimension of the studies on Ilkhanid-Mamluk relations was not discussed. We tried to address commercial relations along with political relations. We believe that if the political and commercial relations between these two states are considered together, the political and commercial policies can be clearly revealed. In this study, we tried to benefit from the main sources of the period as much as possible and also included research works and other studies.
