Author :
Abstract
İnsanın yaratılış amacı, tasavvuf düşüncesinin temel sorularından biri olarak öne çıkar. İslam medeniyetinde mistik düşüncenin bir tezahürü olarak şekillenen tasavvuf, insanın kendini ve yaratıcıyı tanıma sürecinde derin bir anlam arayışı sunar. Tasavvuf perspektifinde insan, yalnızca maddi bir varlık değil; aynı zamanda manevi bir yolculuğun öznesidir. Bu yolculuk, bireyin içsel benliğini keşfetmesi, dünyevi arzulardan sıyrılarak ilahi aşka yönelmesi ve nihayetinde "insan-ı kâmil" olma mertebesine ulaşmasıyla tamamlanır. Bu çerçevede, insanın yaratılış amacı, ilahi düzen içinde özgün bir konuma sahip olan insanın, varoluş gayesi ve bu düzenle kurduğu ilişkiye dair derin bir anlam taşır.
Bu çalışma, insanın yaratılış amacı konusunu tasavvuf düşüncesinin iki önemli temsilcisi olan İbnü'l Arabi ve Âşık Paşa’nın bakış açıları üzerinden incelemeyi hedeflemektedir. İbnü'l Arabi, Vahdet-i Vücud kavramıyla varlığın birliğini savunur ve insanın ilahi bir yansıma olduğunu, her bir varlığın tek bir hakikatin izdüşümü olarak değerlendirilebileceğini öne sürer. Onun eserlerinde insan, yalnızca yaratılışın bir ürünü değil; tüm varoluşun anlamını bünyesinde taşıyan özel bir varlık olarak tanımlanır. Anadolu tasavvuf geleneğinde önemli bir yere sahip olan Âşık Paşa ise halk dilinde ve anlaşılır bir üslupla kaleme aldığı "Garibnâme" adlı eserinde yaratılış amacını toplumsal ve bireysel bir bağlamda ele alır. Âşık Paşa, İbnü'l Arabi’nin felsefi yorumlarına kıyasla daha didaktik ve pratik bir yaklaşım benimser; yaratılış amacını, bireyin hem kendi içsel gelişimini hem de toplumdaki rolünü göz önünde bulundurarak değerlendirir.
Bu çalışma İbnü’l Arabî ve Âşık Paşa tarafından insanın yaratılış amacına dair ortaya koyulan görüşlerin daha geniş çerçevede anlaşılmasını sağlayacaktır.
Keywords
Abstract
The purpose of human creation stands as one of the fundamental questions in Sufi thought. Sufism, which emerged as a manifestation of mystical thinking within Islamic civilization, offers a profound quest for meaning in the process of humans understanding themselves and the Divine. From the Sufi perspective, humans are not merely material beings but also subjects of a spiritual journey. This journey culminates in the individual discovering their inner self, transcending worldly desires to orient themselves toward divine love, and ultimately attaining the rank of the "Perfect Human" (insan-ı kâmil). Within this framework, the purpose of human creation carries deep significance regarding humanity’s unique position within the divine order, its existential purpose, and its relationship with this order.
This study aims to examine the purpose of human creation through the perspectives of two pivotal representatives of Sufi thought: Ibn al-Arabi and Âşık Paşa. Ibn al-Arabi, through his concept of the Unity of Being (Vahdet-i Vücud), advocates the oneness of existence, positing that humans are a divine reflection and that every entity can be regarded as a projection of a single truth. In his works, humans are defined not merely as products of creation but as unique beings embodying the meaning of all existence. Âşık Paşa, a prominent figure in the Anatolian Sufi tradition, addresses the purpose of creation within both societal and individual contexts in his work Garibnâme, written in a vernacular and accessible style. Compared to Ibn al-Arabi’s philosophical interpretations, Âşık Paşa adopts a more didactic and practical approach, evaluating the purpose of creation by considering both an individual’s inner development and their role in society.
This study will facilitate a broader understanding of the views put forth by Ibn al-Arabi and Âşık Paşa regarding the purpose of human creation.
