BÖLGESEL GÜVENLİK KOMPLEKSİNDE GÜVENLİKLEŞTİRME SÖYLEMLERİ: ORTA DOĞU’DA BİRLEŞMİŞ MİLLETLER FİLİSTİNLİ MÜLTECİLERE YARDIM VE ÇALIŞMA AJANSI (UNRWA)
Author :
Abstract
Bu çalışma, Birleşmiş Milletler’in (BM) 1949 yılında kurduğu Filistinli Mültecilere Yardım ve Çalışma Ajansı’nın (UNRWA) Orta Doğu’daki güvenlik bağlamındaki rolünü, Bölgesel Güvenlik Kompleksi Teorisi (BGKT) ve güvenlikleştirme teorisi çerçevesinde analiz etmektedir. Başlangıçta geçici bir insanî yardım mekanizması olarak kurulan UNRWA, Batı Şeria, Gazze Şeridi, Ürdün, Lübnan ve Suriye’de yaşayan milyonlarca Filistinli mülteciye eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler sağlayan temel ve sürekli bir kurumsal yapı haline gelmiştir. UNRWA, uygulamada istikrarı güçlendiren bir yapı olarak işlev görmesine karşın, ABD ve İsrail söylemleriyle bir güvenlik tehdidi şeklinde yeniden tanımlanmış; bu tanım, malî yaptırımlar ve yasal kısıtlamalar gibi uygulamalara dönüşerek Ajans’ın kurumsal kapasitesini önemli ölçüde zayıflatmıştır. Bu durum, yalnızca mülteci nüfusun yaşam koşullarını kötüleştirmekle sınırlı kalmayıp, aynı zamanda bölgesel güvenlik ortamını da zayıflatmaktadır. Çalışma, güvenlikleştirme söylemlerinin UNRWA’nın kurumsal işleyişine etkilerini irdelemekte ve Ajans’ın çok taraflı niteliğinin korunması açısından politika önerileri sunmaktadır. Bu bağlamda, kalıcı ve sürdürülebilir finansman mekanizmalarının oluşturulması, şeffaflık ve hesap verebilirliğin artırılması, insanî yardımın siyasallaşmadan bağımsız tutulması ve ev sahibi ülkelerle daha güçlü iş birliği geliştirilmesi önem arz etmektedir. Söz konusu adımlar, UNRWA’nın kurumsal dayanıklılığını güçlendirerek bölgesel barış ve güvenliğe katkısını sürdürülebilir kılacaktır.
Keywords
Abstract
This study analyzes the role of the United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East (UNRWA), established in 1949, within the context of Middle Eastern security through the frameworks of Regional Security Complex Theory (RSCT) and securitization theory. Originally conceived as a temporary humanitarian mechanism, UNRWA has evolved into a permanent institutional actor delivering education, healthcare, and social services to millions of Palestinian refugees in the West Bank, Gaza Strip, Jordan, Lebanon, and Syria. While UNRWA functions as a stabilizing force in practice, the United States and Israel have discursively reconstructed it as a security threat. This securitizing discourse has produced concrete measures-such as funding suspensions and legislative restrictions-that have significantly eroded the Agency’s institutional capacity. These dynamics not only deteriorate the living conditions of refugee populations but also undermine the wider regional security environment. The analysis highlights the impact of securitization discourses on UNRWA’s institutional performance and advances policy recommendations to safeguard its multilateral character. Key measures include the establishment of stable and sustainable funding mechanisms, the strengthening of transparency and accountability frameworks, the insulation of humanitarian assistance from politicization, and stronger cooperation with host states. Collectively, these steps are essential to reinforce UNRWA’s institutional resilience and ensure its continued contribution to peace and security in the Middle East.
