Author :
Abstract
Muhammed Emin Şirvanî akli ve dini ilimlerde uzmanlaşmış bir düşünürdür. XVII. yüzyılda ilimlerin tanımı ve meselelerine dair Arapça el-Fevaidu’l-Hakaniyye adlı eserini yazmıştır. Müellif nüshasını olduğu kuvvetle tahmin edilen bir eser, kütüphanede kayıtlıdır. El-Fevaidu’l-Hakaniyye farklı nüshaları araştırılırken kayıp olan Nebzetun mine’l-hakaik ve Zübdetun Mine’d-Dekaik adlı eserin müellif nüshası da bulunmuştur. Şirvanî bu eserini hem öğrencilere bilgi vermek hem de dostlarına bir hatıra olarak kaleme almış ve Sultan Ahmed I’e takdim etmiştir. Şirvani bu eserini daha Şirvan’da iken planlamış fakat oranın Safevilerin eline geçmesiyle göç etmek mecburiyetinde kalmıştı. İstanbul’a yerleşdikten sonra bu projesini orada tamamlamıştır. Eserinde elli üç ilimden söz etmektedir. Mukaddimede ilmin tanımı, tahlili ve taksimi; birinci (kalb) bölümünde on adet dinî ilimler; ikinci (meymene) bölümünde on iki adet edebî ilimler; üçüncü (meysere) bölümde otuz adet aklî ilimler ve son (saka) bölümde adabu’l-müluk ilminde yöneticilerin edinmesi gereken nitelikleri ele alır. Eserde her ilmin önem arzeden meseleleri tartışılmakta ve tahkiki yapılmaktadır. el-Fevaidu’l-Hakaniyye ilahiyat, edebiyat, düşünce ve bilim tarihi alanında çalışma yapanların istifade edebileceği önemli bir eser görünümündedir.
Keywords
Abstract
Mohammed Amin Shirwani was a writer specialized in rational sciences and religious sciences. He wrote a book called al-Fawaid al-Haqaniyya in Arabic concerning definitions of sciences and their issues in seventeenth century. A manuscript strongly predicted to be author’s copy was registered in the library. While investigating different versions of al Fawaid al Haqaniyya we found a lost work called Nabzatun Min al-Haqaiq Zubdatun Min al-Daqaiq which is author’s copy. Shirwani’s wrote al-Fawaid al-Haqaniyya for students to benefit and for his friends to be souvenirs, and presented it to ottoman Sultan I Ahmed. Shirwani had planned a project concerning sciences in Shirwan but he was obligated to migrate due to the Safavids to conquer Shirwan. After settling İstanbul he completed his project in there. He mentioned fifty-three sciences in it. He mentioned definitions of sciences, analysis of knowledge and classification of sciences in introduction. In the first (heart) chapter, he studied ten of religious sciences. In the second (right) chapter, he studied twelve of Arabic literary/sciences. In the third (left) chapter, he studied thirty-one of rational or philosophical sciences. In the last (foot) chapter, he studied qualifications of kings need to acquire. Important issues and their justifications in every science were discussed in that book. al-Fawaidu'l-Haqaniyya was considered to be useful for researchers on the field of theology, Arabic literature, and history of Islamic thought and sciences.
Keywords
- ALPER, Hülya, “XVII. yüzyıl Osmanlı düşünce dünyasında bir Gazzali Şarihi Olarak Sadreddinzade eş-Şirvanî ve Şerhu’r-Risaleti’l-Kudsiyye Örneğinde Şerh Geleneği”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S:21(2012), s. 59-80.
- ATAYÎ, Nev’i-zade, Hadaiku’l-Hakaik fi Tekmileti’ş-Şekaik, (nşr: Abdulkadir Özcan, İstanbul Çağrı yayınları 1989),
- ALTINDAŞ, Ramazan, “Şirvanî, Sadreddinzade”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2010, c. XXXIX, 208-209.
- ÇELİK, Ömer, “Muhammed Emin B. Sadreddin Şirazî’nin Hayatı ve Fetih suresi Tefsirinin Tahkiki”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1992
- ÇELİK, Ömer, “Muhammed Emin B. Sadreddin eş-Şirvanî’nin Hayatı, İlmi Kişiliği ve Eserleri”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13-14-15, 211-217 (1995-1996-1997), 211-224.
- FIĞLALI, Ethem Ruhi, “İbn Sadreddin Şirvanî ve İtikadi Mezhepler Hakkındaki Türkçe Risalesi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi S: 14 (1981), 249-276
- GÜNEY, Ahmet Faruk, “İbn Sina’dan Elmalılı’ya İhlas suresi Felsefi Tefsir Geleneği”, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
- KARAHAN Abdulkadir, Tercümanu’l-Ümem (İtikad Mezhepleri Üzerine Bir Yazma) İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü Yayını 3, İstanbul 1962.
- YAKA, Eyüp, “Fethullah b. Sadreddin Şirvanî (ö.1036/1626)’nin İbadet Risalesi”, Tasavvuf, S:8 (2002) 79-95
- YAVUZ, Yusuf Şevki, “Fahreddin er- Razî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara 1995, c. XII, 89-95.
