KALKINMACI DEVLET ANLAYIŞINA BİR ÖRNEK: GÜNEY KORE’DE SANAYİ VE TEKNOLOJİ POLİTİKALARININ ROLÜ VE ÖNEMİ
Author :
Abstract
Teknoloji politikaları, teknolojik ilerlemeyi sağlamak isteyen devletin ekonomiye müdahalesini içeren politikalar bütünü olarak tanımlanabilir. Bu anlamda teknoloji politikası, yatırım, eğitim, rekabet ve bölgesel gelişme politikalarıyla birlikte sanayi politikasının bir bileşenidir. Bu bileşimde üniversite, sanayi, ar-ge tabanlı bir ulusal inovasyon sisteminin kurulması ve bu sistemde devletin oynayacağı rol; uygulayacağı vergi ve teşvik paketleri, programları önem taşımaktadır. Bu noktada karşımıza kalkınmacı devlet kavramı çıkmaktadır.
Sanayi ve teknoloji politikaları denince akla ilk gelen ülkeler Doğu Asya ülkeleri olmuştur. 1960’lar ve 1980’ler den sonra iki dalga halinde bu alanda gösterdikleri gelişmeler Asya kaplanları olarak anılmalarına neden olmuştur. Bunlardan biri de Güney Kore’dir. Öyle ki, Güney Kore’nin 1960’lardan sonra göstermiş olduğu olağanüstü gelişme Asya Mucizesinden ayrı olarak Kore Mucizesi olarak kayıtlara geçmiştir.
Bu çalışmanın ana eksenini sanayi ve teknoloji politikaları bağlamında Güney Kore kalkınma deneyimi oluşturmaktadır Güney Kore’nin 1960’lardan itibaren gerçekleştirdiği sanayileşme sürecinde sanayi- teknoloji politikası entegrasyonunun önemli bir rolü vardır. Güney Kore’nin kalkınma sürecinde kalkınmacı devlet anlayışının önemli bir payı olmakla birlikte, bu anlayıştan 1990’lı yıllarda biraz da olsa uzaklaşılması ülkenin krize girmesine neden olmuş; ancak bu döneme kadar gerçekleştirdikleri olağanüstü gelişme krizi aşmalarını kolaylaştırmış ve gerçekleştirilen reformlarla birlikte ülke kalkınma tüm hızıyla devam etmiştir.
Keywords
Abstract
Technology policies can be defined as a set of policies that include the intervention of the state in the economy, which wants to ensure technological progress. In this sense, technology policy is a component of industrial policy, including investment, education, competition and regional development policies. In this combination, the establishment of a university, industry, R&D based national innovation system and the role of the state in this system; The tax and incentive packages and programs it will implement are important. At this point, the concept of the developmental state emerges.
When it comes to industrial and technology policies, the first countries that come to mind are East Asian countries. The developments they showed in this field in two waves after the 1960s and 1980s caused them to be referred to as Asian tigers. One of them is South Korea. So much so that the extraordinary development of South Korea after the 1960s was recorded as the Korean Miracle, apart from the Asian Miracle.
The main axis of this study is the South Korean development experience in the context of industrial and technology policies. Integration of industry-technology policy has an important role in the industrialization process of South Korea since the 1960s. Although the developmental state understanding has an important role in the development process of South Korea, the departure from this understanding in the 1990s caused the country to enter into a crisis; however, the extraordinary development they achieved until this period made it easier for them to overcome the crisis, and the country's development continued at full speed with the reforms carried out.
Keywords
- Güney Kore’de ar-ge’yi teşvikle ilişkili düzenlemeler kâğıt üzerinde kalmamış; yapılan yasal düzenlemeleri eyleme dönüştürmek için gerekli para da kamu bütçesinden tahsis edilebilmiş ve ar-ge’ye ayrılan para ekonomik krizin söz konusu olduğu yıllarda bile düşürülmemiştir. Bu çerçevede kamu, bir yandan, araştırma enstitüleri kurup, özel sektör kuruluşlarının bulundukları aşamada üstesinden gelemeyecekleri türden araştırmalar yapmayı fiilen üstlenirken, diğer taraftan da, sanayiyi kendi sınai araştırmalarını yapmaya yönlendirecek etkin bir destek mekanizması kurup işletebilmiştir. Bunu gerçekleştirmek için,1971’de 27,6 milyon $ olan kamunun ar-ge bütçesi, 1991’de 114,6 milyon $’a; 2003’te ise, 4,465 milyar $’a çıkarılmıştır. Bütün bu politikalar sonucunda kendi ar-ge birimlerini kuran Güney Kore sanayisi de sınai araştırmalar yapmaya yönelmiştir. 2002 yılında, sanayinin kendi sınai ar- ge merkezlerinin sayısı 9705’e ulaşmıştır (Göker, 2004: 165). 2011 yılı itibariyle Güney Kore’de sınai ar- ge merkezi sayısı 23.059 olup, bu sayının %63’ü elektronik, bilişim ve makine gibi teknolojik avantaj sağlayacak konularda yoğunlaşmıştır.
- “Kore Hükümeti, 1973’te, “Otomobil Sanayiinin Teşviki İçin Uzun Dönemli Plan’ı formüle ederek, mevcut 4 otomobil firmasına, parçalar halinde CKD (Completely-Knocked-Down) gelen arabaları ülkede monte etmeye son vererek, tamamen ülkede tasarlanmış “Kore malı” aile otomobili geliştirmeleri için ayrıntılı planlar hazırlamalarını istedi. Hükümetin isteği çok özeldi: Yerli model, orijinal, motor hacmi 1500 cc den daha küçük ve en az %95 yerli parça oranına sahip olmalıydı.. Üretim maliyeti 2000 USD’den az olacak bu otomobil 1975’te piyasaya sürülmeliydi. Hükümet, Kore’nin toplam üretim kapasitesinin 12.751 olduğu bir zamanda tesis kapasitesini yılda en az 50 bin ünite olarak belirlemişti.
- oluyordu.” (Pak ve Türkcan, 2000: 5)
- Buraya kadar anlatılanlar özetlenecek olursa; Güney Kore’nin inovasyon süreci, taklit, dönüşüm ve inovasyon olmak üzere üç aşamadan geçmiştir. (Oğuztürk, Özbay ve Pehlivan, 2017). Teknoloji edinimi ve uyarlanmasıyla yetinmeyen Güney Kore, aktif öğrenme modelinin önemli bir örneğidir. Güney Kore’de bu modelde devlet aktif bir rol oynamış, teknolojik öğrenmeyi ve imalat sektöründe yerel teknolojik yetenek geliştirmeyi teşvik etmiş; stratejik sanayileri ve rekabet gücü kazandıracak anahtar teknolojileri çeşitli önlemlerle desteklemiştir. Hızlı sanayileşmesinde aktif sanayi politikasının önemli etkisi olan ülkede devletin, seçici ve fonksiyonel müdahaleleri söz konusu olmuştur. Yerli girişimleri desteklemek için yapılan doğrudan müdahaleler yanında; altyapı inşası, genel ve teknik beceri edinimini sağlamak üzere yöntemler geliştirilmiştir. Güney Kore’de teknolojik çaba, doğrudan destekler, vergi muafiyeti, teknolojik gelişme fonları, ar- ge harcamaları ve araştırma sonuçlarını ticarileştirmek için firmalara yapılan yardımlar gibi değişik yöntemlerle teşvik edilmiştir (Çelik, 2009: 100).
- Güney Kore’de 1960’lı yıllardan itibaren gerçekleştirilen sanayi politikalarıyla bütünleşmiş bilim ve teknoloji politikaları; bilim ve teknolojinin planlanması, bilimsel ve teknolojik altyapının oluşturulması, teknoloji transferinin merkezden denetlenmesi, DYY’ların teknoloji transfer aracı olarak kullanılmasından kaçınılması, büyük firmalara teknoloji transferi ve üretiminde ciddi rollerin verilmesi, teknoloji transferinin ileri teknoloji ile sınırlı tutularak geleneksel teknolojilerin ülke içinde geliştirilmeye çalışılması gibi ilkelere uygun şekilde yürütülmüştür. Güney Kore’de bilim ve teknoloji kurumlarında politikalar ekonominin pratik öncelikleri dikkate alınarak saptanmıştır. Güney Kore hükümeti, büyük projelerle iş birliği içinde olan yabancı firmaları yerli firmalarla iş birliğine zorlayarak teknolojik öğrenmeyi kolaylaştıran düzenlemeler yapmıştır. Teknolojik öğrenme sürecinde yabancı uzmanlardan (özellikle Japonlar) yararlanılmıştır. Güney Kore’nin ABD ve Japonya ile olan ilişkileri teknolojik gelişmeyi olumlu etkilemiştir. Özellikle iki ülke arasındaki kültürel yakınlık Japonlardan öğrenmeyi kolaylaştırmış ve bu durum Güney Kore’yi motive etmiş, batıdan alınamayan yeni teknoloji Japonlar sayesinde elde edilebilmiştir. En önemlisi ise, Güney Kore, teknolojik öğrenme sürecinin gerektirdiği deneme-yanılmalardan yılmamış ve başarı için inatla yapılması gerekenleri yapmaya çalışmıştır.
- KAYNAKÇA Atay, E. (2012). Krizden İnovasyona Güney Kore Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,
- C/S. 2(32): 239-254. Çalışır, M. ve Gülmez A. (2010)
- Göker, A. (1993). Serbest Pazar Ekonomisi Ülkelerinde Sanayileşme-Teknolojiye Yetişme Politikaları ve
- Devletin Rolü. Ankara: Makine Mühendisleri Odası Yayını. Göker, A. ve Dizdaroğlu N. (1996). Bilim ve Teknoloji Yönetim Sistemleri Ülke Örnekleri ve Türkiye. Ankara:
- TÜBİTAK Yayınları. Göker, A. (2004). Pazar Ekonomilerinde Bilim ve Teknoloji Politikaları ve Türkiye. Ankara: TMMOB 50. Yıl
- Yayınları. İçen, H. (2002). Kore Gerçeği. Ankara: Sevinç Yayınları. KDI ve TTGV. (2009).
- Türkiye Ulusal Teknoloji ve Yenileşim Kapasitesinin Geliştirilmesi İçin Modeller. Erişim tarihi :15 Şubat 2013, www.ttgv.org.tr/content/docs/final-reportturkey kspweb.pdf, Khwan, K. (1991). Kore Ekonomisi: Geçmişteki Performansı, Halihazır Reformlar ve Gelecekteki Beklentiler. F. Nuray Altuğ (çev). İstanbul: T.C. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü Yazıları. Oğuztürk, B. S., Özbay, F., ve Pehlivan, C. (2017). Güney Kore’nin Büyüme Sürecinde İnovasyonun Rolü: Ekonometrik Bir Analiz 1984-2015. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, C/S. 22(4): 1203-1222. Öksüz, S. (2001). Doğu Asya Mucizesinin Dünü ve Krizin Bugünü Türkiye İçin Bazı Çıkarımlar. Ege Akademik Bakış Dergisi, C/S. 1(1): 39-64. Pak, N. K. ve Türkcan E. (2000). Türkiye- G. Kore Kalkınma ve Teknoloji Politikaları. Cumhuriyet Bilim Teknik. Parasız, İ. (2005). Kalkınma Ekonomisi. Bursa: Ezgi Kitapevi. Saran, S., Natarajan, N. ve Srikumar, M.. (2018). In Pursuit of Autonomy: AI and National Strategies. Observer Research Foundation. Erişim tarihi: 30 Mart 2020, https://www.orfonline.org/wpcontent/uploads/201 8/11/Ai_Book.pdf Sarıay, M. A. İbrahim. (2006). Güney Kore Kalkınma Modeli, Güney Kore Devleti’nin Kalkınmadaki Rolü ve Örnek Bir Ülke Olarak Türkiye’ye Uygulanabilirliği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale. Şen, A. (2005). İktisadi Kalkınmada Devlet- Piyasa Nispi Rollerine İlişkin Tartışmalara Washington Sonrası Konsensüs Son Noktayı Koydu Mu? Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C/S. 6(2): 325-342. Tarakçıoğlu, B. G. (2011). Güney Kore Cumhuriyeti Ülke Raporu. Ankara. T.C. Ticaret Bakanlığı Dış Temsilcilikler ve Uluslararası Etkinlikler Genel Müdürlüğü. (2020). Güney Kore Ülke Profili. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021, https://ticaret.gov.tr/data/6080600313b876afdc17e9c9/G%C3%BCney%20Kore%20%C3%9Clke%20Pr ofili.pdff.pdf TÜBİTAK. (2001). Teknoloji Öngörüsü ve Ülke Örnekleri Çalışma Raporu. Ankara: TÜBİTAK Yayınları. ULİSA12. (2020). Yapay Zeka Stratejileri ve Türkiye. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021, https://aybu.edu.tr/GetFile?id=d4f60a1b-fa0c-4a74-9e49-bf32e6a30f57.pdf Uzun, M. A. (2010). Kore’nin Yükselişi: Kozmik Dairenin İktisadi Sırları. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Weiss, L. ve Hobson, J. M. (1999). Devletler ve Ekonomik Kalkınma. Kıvanç Dündar (çev). Ankara: Dost Kitapevi.
