Author :
Abstract
Yetişkin bireylerde çocukluk çağı olumsuz yaşantılarıyla ortaya çıkan erken dönem uyum bozucu şemaların, psikolojik sağlamlık ve psikolojik belirti düzeylerine etkisini ölçmek amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmada 18-61 yaş aralığında, 218’i kadın, 117’si erkek olmak üzere toplam 335 katılımcı ile çalışılmıştır. Erken dönem uyum bozucu şemaların belirlenmesinde Young Şema Ölçeği Kısaltılmış Formu-3, psikolojik sağlamlık düzeylerinin ölçümünde Connor-Davidson Psikolojik Sağlamlık Ölçeği, Psikolojik belirtilerin tespitinde Kısa Semptom Envanteri ve katılımcıların kişisel bilgilerine ulaşmak için de Demografik Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel çözümlemesi SPSS 25 programı ile gerçekleştirilmiş olup önce normallik testi uygulanarak basıklık çarpıklık değerleri kontrol edilmiştir. Demografik bilgilerin dağılımı da yapıldıktan sonra iki ya da daha fazla değişkenli gruplar arasındaki ilişkilerin tespit edilmesi için pearson korelasyon testi uygulanmıştır.
Sonuçlar incelendiğinde katılımcıların erken dönem uyum bozucu şemaları, psikolojik sağlamlık düzeyleri ve psikolojik belirtileri arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Erken dönem uyum bozucu şemaları güçlendikçe psikolojik belirtileri de artış göstermektedir. Analize göre şema boyutlarının tamamı psikolojik belirtilerle anlamlı seviyede ilişkili çıkmıştır. Erken dönem uyum bozucu şemaları güçlendikçe psikolojik sağlamlıkları zayıflamaktadır. İlişki beklenildiği üzere ters yönlüdür. En yoğun ilişkiler; azim ve kişisel yetkinlik alt boyutu için başarısızlık ve iç içe geçme/bağımlılık şeması ile, olumsuzluğa dayanıklılık alt boyutu için iç içe geçme/bağımlılık, başarısızlık ve karamsarlık şemaları ile, manevi (ruhsallık) eğilim alt boyutu için duygusal yoksunluk şeması ile tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
This study was carried out to measure the effects of early maladaptive schemas, which are formed by negative childhood experiences, on psychological resilience and psychological symptom levels in adults. The study was conducted with a total of 335 participants, whose age range was 18-61, 218 women and 117 men. Young Schema Abridged Form-3 was used to identify early maladaptive schemas, Connor-Davidson Resilience Scale was used to measure resilience levels, Brief Symptom Inventory was used to identify psychological symptoms, and Demographic Information Form was used to obtain personal information of participants. Statistical analysis of the data was carried out with the SPSS 25 program. First, the normality test was applied and the kurtosis skewness values were checked. After the distribution of demographic information was made, the Pearson correlation test was applied to determine the relationships between groups with two or more variables.
When the results were examined, it was determined that the relationship between the participants' early maladaptive schemas, psychological resilience levels and psychological symptoms was significant. As early maladaptive schemas gain strength, individuals' psychological resilience weakens. The relationship is inverse as expected. The most intense relationships; failure and nesting/dependency schema for perseverance and personal efficacy sub-dimension, nesting/dependency, failure and pessimism schemas for resistance to negativity, and emotional deprivation schema for spiritual (spiritual) tendency sub-dimension.
Keywords
- Açıkgöz, M. (2016). “Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlık ile Mizah Tarzları ve Mutluluk Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi” (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin, Çağ Üniversitesi
- Atli Özbaş, A., Sayin, A. ve Coşar, B. (2012). “Üniversite Sınavına Hazırlanan Öğrencilerde Sınav Öncesi Anksiyete Düzeyi ile Erken Dönem Uyumsuz Şema İlişkilerinin İncelenmesi”, Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, Cilt:1,(1), ss. 81-89
- Aydın, E. (2018). “Çocukluk Çağı Travmatik Yaşantılarının Psikolojik Sağlamlık ve Depresyon Belirtileri Üzerine Etkisi”, (Yüksek Lisans Tezi), Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
- Bilge, Y. ve Bilge, Y. (2020). “Koronavirüs Salgını ve Sosyal İzolasyonun Psikolojik Semptomlar Üzerindeki Etkilerinin Psikolojik Sağlamlık ve Stresle Baş Etme Tarzları Açısından İncelenmesi”, Klinik Psikiyatri Dergisi, 23 (Ek 1), 38-51
- Can, M. ve Cantez, K. E. (2018). “Üniversite Öğrencilerinin Mutluluk, Psikolojik Sağlamlık ve Öz Yeterlik Düzeyleri Arasındaki İlişki”, Aydın Toplum ve İnsan Dergisi, 4 (2) – Aralık, (61-76).
- Cevizci, O. ve Müezzin, E. (2019). “Sağlık Çalışanlarında Psikolojik Belirtilerin ve Psikolojik Dayanıklılığın İncelenmesi”, Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology Vol.1 Issue:3, 166
- Çakırca, F. (2020). “Kişilerin Erken Dönem Uyumsuz Şemaları ve Öfke Kontrol Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Gelişim Üniversitesi
- Erdoğdu, M. (2018). “Erken Dönem Uyum Bozucu Şemalar ile Sürekli Öfke ve Öfkenin İfade Ediliş Biçimi Arasındaki İlişkiler”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi
- Faraji, H. ve Güler, K. (2021). “Üniversite Öğrencilerinde Benlik Saygısı ve Akademik Risk Alma”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl:8, Sayı:50, ss. 397-409.
- George, D. ve Mallery, P. (2011). “SPSS for windows step by step: A simple guide and reference, 11.0 update” Boston: Pearson.
- Gizir, C. A. (2007). “Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler Üzerine Bir Derleme Çalışması”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 113-128.
- Güler, K. ve Gümüş, Z. (2018). “Erken Dönem Uyumsuz Şemaların Yordayıcısı Olarak Çocukluk Çağı Travmalarının İncelenmesi”, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl. 6, Sayı. 81, ss. 379-398
- Gümüş, Z. ve Güler, K. (2018). “Yetişkin Bireylerde Bağlanma Stilleri ile Demografik Özellikler ve Yaşam Kalitesi Arasındaki İlişki”, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl.6, Sayı. 78, ss. 505-521
- Gümüşsoy, M. B. (2018). “Kindi’nin Ahlak Felsefesi ve Modern Bilişsel Terapide Üzüntü, Depresyon ve Çözüm Teknikleri”, Türkiye Bütüncül Psikoterapi Dergisi, 1(2), 121-133
- Helvacı Çelik, F. ve Hocaoğlu, Ç. (2016). “Major Depresif Bozukluk’Tanımı, Etiyolojisi ve Epidemiyolojisi: Bir Gözden Geçirme”, Çağdaş Tıp Dergisi, 6(1): 51-66
- Helvacı Çelik, F. ve Hocaoğlu Ç. (2018). Çocukluk Çağı Travmaları Bir Gözden Geçirme, Sakarya Tıp Dergisi, 8(4), 695-711
- Kaba, İ. (2016). “Öğrencilerin Üniversite Yaşamına Uyumlarında Psikolojik Dayanıklılık ve Psikolojik Belirtiler”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Kapçi, E. ve Hamamcı, Z. (2011). “Aile İşlevi ile Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki: Erken Dönem Uyum Bozucu Şemaların Aracı Rolü”, Klinik Psikiyatri Dergisi, Cilt:13 (3), 127-136
- Karaırmak, Ö. ve Çetinkaya Siviş, R. (2011). “Benlik Saygısının ve Denetim Odağının Psikolojik Sağlamlık Üzerine Etkisi: Duyguların Aracı Rolü”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (35), 30-43.
- Karaırmak, Ö. (2006). “Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (26), 129-142.
- Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi, (27. baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
- Kırkıkoğlu, B. ve KOÇ, V. (2019). “Depresyon ve Kaygı Belirtilerinin Kişilerarası Tarz ve Erken Dönem Uyumsuz Şemalar Açısından İncelenmesi”, Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 8(3), 147-154
- Kırpınar, İ., Deveci, E., Çamur, D. Z., Kılıç, A. (2014). “Somatoform Bozukluğu Olan Hastalarda Erken Dönem Uyumsuz Şemalar”, Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 3 (1), ss. 84-93
- Kömürcü, B. (2014). “Erken Dönem Uyumsuz Şemalar, Ebeveynlik Biçimleri ve Psikolojik Belirtiler ile Psikolojik Dışlanmanın Tehdit Ettiği İhtiyaçlar Arasındaki İlişkiler”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Oktan, V. (2008). “Üniversite Sınavına Hazırlanan Ergenlerin Psikolojik Sağlamlıklarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”, (Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversite, Trabzon.
- Rafaeli, E., Bernstein, D. P., ve Young, J. (2019). Şema Terapi, (Çev. H. Alp. Karaosmanoğlu) İstanbul: Psikonet Yayıncılık
- Roediger, E. (2015). Şema Terapinin Temellerine, Modellerine ve Uygulamasına Giriş, (Çev. S. Ataman) Ankara: Nobel Yayıncılık
- Sağ, B. (2016). “Erken Dönem Uyumsuz Şemalar ve Pozitif Algının, Psikolojik Dayanıklılık, Depresyon ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
- Soygüt, G.ve Çakır, Z. (2009). “Ebeveynlik Biçimleri ile Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişkilerde Kişilerarası Şemaların Aracı Rolü: Şema Odaklı Bir Bakış”, Türk Psikiyatri Dergisi, 20(2), 144-152
- Soygüt, G., Karaosmanoğlu, A., ve Çakır, Z. (2009). “Erken Dönem Uyumsuz, Şemaların Değerlendirilmesi: Young Şema Ölçeği Kısa Form-3'ün Psikometrik Özelliklerine İlişkin Bir İnceleme”, Türk Psikiyatri Dergisi, 20 (1), 75-84
- Şahin, N. H. ve Durak, A. (1994). “Kısa Semptom Envanteri: Türk Gençleri İçin Uyarlanması”, Türk Psikoloji Dergisi, 9(31), 44-56
- Tekin, N. İ. (2017). “Boşanmış Kadınların Yaşam Doyumlarının Yordayıcısı Olarak Psikolojik Sağlamlık”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Toprak, H. (2014). “Ergenlerde Mutluluk ve Yaşam Doyumunun Yordayıcısı Olarak Psikolojik Sağlamlık ve Psikolojik İhtiyaç Doyumu”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi.
- Tümlü, G. Ü. (2012). “Psikolojik Dayanıklılık Düzeyleri Farklı Üniversite Öğrencilerinin Temas Engellerinin İncelenmesi”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Uysal, M. (2019). “Üniversite Öğrencilerinin Kişilerarası Çatışma Çözme Becerilerinin Psikolojik Sağlamlık, Öz Anlayış Açısından İncelenmesi”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
- Yaşar, K. (2015). “Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öznel İyi Oluş Düzeyleri ile Psikolojik Sağlamlık ve Affetme Düzeyleri Arasındaki İlişki”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi, Bursa.
- Young, J. E., Klosko, J. S. & Weishaar, M. E. (2009). Şema Terapi, (Çev. T. V. Soylu) İstanbul: LITERA Yayıncılık
- Yıldız, M. (2017). “Üniversite Öğrencilerinde Erken Dönem Uyumsuz Şemaların Depresif Belirtilere Etkisi”, Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 18-23
- Yiğit, İ., Erden, G. (2015). “Çocukluk Çağı İstismar Yaşantıları ile Genel Psikolojik Sağlık Arasındaki İlişkide Erken Dönem Uyum Bozucu Şemaların Aracı Rolü”, Türk Psikoloji Dergisi, Haziran, 30 (75), 47-59
