Author:
Abstract
Çeşitli kaynaklarda “ parlamak, ışık saçmak ” şeklinde açıklanan ve daha çok Eski Türkçeden sonraki metinlerde gördüğümüz balkımak fiiliyle ilgili bazı isim ve fiil türevleri vardır: balkış “ parlaklık, aydınlık ”, balkı “ güzel, parlak, süslü ”, balkır “ parıltı, şimşek ”, balkız “ parıltı ”, balk “ şimşek, parıltı ”, barkı- “ parlamak ”... Balkı- fiili, yalkı- “ parıldamak ” fiilinin b-’li varyantı olsa gerekir. Türkçede y- ~ b- değişiminin başka örnekleri de vardır: yart ~ bart (DLT. “ su içilen bardak“), yudutmak ~ budutmak ( DLT. “ soğukta dondurarak öldürmek ”), yulak ~ bulak “ kaynak, pınar, çeşme ”, yoz ~ boz ~ bor “ vahşi, sürülmemiş ve ekilmemiş yer; işlenmemiş sert toprak ”, yaldır yaldır ~ baldır baldır “ parıl parıl ”... Sonuç olarak balkı- fiilinin kökünü yalkı- ~ yılkı- ~ ılkı- fiiliyle ilgi kurarak aramak gerekir. Bu da yan-, yal-, yak-, yar- ~ yaru-, yaşu- gibi türevleri olan *ya- fiil köküdür ; balkımak fiilinin yapısını ise yalkı- fiiliyle ilgi kurarak aydınlatmak gerekir. Bu durumda balkı- (~ yalkı-) fiili, yal- fiilinden -k ile yapılmış olan yalk (~ balk: şimşek, parıltı) isim şekline, +ı- / +i- eklenmesiyle oluşmuş bir fiildir.
Keywords
Abstract
There are some noun and verb derivatives of the verb “balkımak”, which explained as “shining and blazing” in different resources,: balkış “ brightness, illumined ”, balkı “beautiful, bright, smart ”, balkır “blink, flash ”, balkız “ blink ”, balk “blink, flash”, barkı - “shining” The verb “balkı- ” should have been the variant of the verb yalkı- “coruscate” that begins with b-. There are other samples of y- ~ b- variations: yart ~ bart (DLT. “water glass” ), yudutmak ~ budutmak (DLT. To kill someone by freezing in cold), yulak ~ bulak “spring, well spring, fountain”, yoz ~ boz ~ bor “wild, unimproved and uncultivated land; uncultivated hardpan”, yaldır yaldır~ baldır baldır “gleamingly” … In conclusion the root of the verb “balkı-” should be searching by connecting to the verbs “yalkı- ~ yılkı- ~ ılkı-” This is also the “ *ya-” verb root which has derivatives like “ yan-, yal- , yak-, yar-, yaru-, yaşu-”, The verb structure of “ balkımak ” should be illumined by connecting to the verb “yalkı-” In such a case “balkı-(~ yalkı-) was formed by adding +ı/+i to “yalk (~balk: blink, flash) the noun type which was derived from “yal-” by adding “-k ”