Author:
Abstract
Bu makalede, Tanzimat Dönemi’nden II. Meşrutiyet Dönemi’ne kadar Batı dillerinden Osmanlıcaya çevrilen romanlardaki yeniden çeviri örneklerini yanmetinler tanıklığında irdelemek amaçlanmaktadır. Makalenin inceleme nesnesini döneme ait bibliyografik eserlerde saptanan “yeniden çeviri” örnekleri oluşturmaktadır. Bu dönemde yeniden çevirisi yapılan on bir eser tespit edilmiştir. Bu eserlerin arasında, Osmanlı edebiyat dizgesine roman türünün girmesini sağlayan Telemak çevirileri de bulunmaktadır. Telemak’ın ilk çevirisi Yusuf Kâmil Paşa, ikinci çevirisi ise Ahmet Vefik Paşa tarafından yapılmıştır. Listede bulunan ve birden çok çevirisi yapılan diğer eserler ise, İki Kadın, Jeneviyev, Rafael, Pol ve Virjini, Robenson, La Dam o Kamelya, Urani, Kontes Sera, Manon Lesko ve Güliver’in Seyahatleri’dir. Bu listedeki eserler yanmetinler aracılığıyla incelenerek, Batı edebiyatından çevrilen eserlerin kısa bir zaman aralığında yeniden çevrilmesinin sebepleri araştırılacaktır. Romanın o dönem Osmanlı kültür ve edebiyat dizgesinde yeni görülen bir tür olduğu gerçeği göz önünde bulundurularak daha ilk yıllardan itibaren aynı eserin birbirine yakın tarihlerde ve farklı çevirmenler tarafından neden çevrildiği araştırılacak ve Türk çeviri tarihine ışık tutulmaya çalışılacaktır. Makaleye kuramsal çerçeve olarak, “yeniden çeviri hipotezi” temel alınacaktır.
Keywords
Abstract
This paper intends to explore retranslations from Western languages to Ottoman Turkish, between Tanzimat Period and Second Constitutional Era. Retranslation examples found in bibliographic works constitute the subject matter of analysis. Telemak, which is regarded as the first novel translated into Ottoman Turkish, is also among retranslated works listed. Fénelon’s Telemaque was first translated by Yusuf Kamil Paşa, and retranslated by Ahmet Vefik Paşa. Other novels in the list which had been translated more than once are; İki Kadın (Deux Femmes), Jeneviyev (Geneviève), Rafael (Raphael), Pol ve Virjini (Paul et Virginie), Robenson ( Robinson Crusoe), La Dam o Kamelya (La Dame Aux Camelias), Urani (Uranie), Kontes Sera (La Comtesse Sarah), Manon Lesko (Manon Lescaut) and Güliver’in Seyahatleri’dir (Gulliver’s Travels). Retranslations which are listed will then be explored through extratextual analysis in order to understand the reason behind retranslating certain works from the Western literature in a short time span. Given the fact that novels were a novelty in Ottoman literary system, certain works which had already been translated were retranslated by different translators at short intervals. “Retranslation hypothesis” constitutes the conceptual framework of this paper.