Author:
Abstract
Bu araştırmanın amacı öğretim elemanlarının lider ve liderlik kavramlarına ilişkin algılarını metaforlar yoluyla belirlemektir. Araştırmanın modeli nitel araştırma modellerinden olan olgubilim (fenomoloji) modelindedir. Bu desen, farkına varılan fakat derin ve detaylı bir bakış açısına sahip olunmayan olgulara incelemede kullanılmaktadır. Bize tamamıyla yabancı olmayan bununla birlikte tam anlamını kavrayamadığımız olguları araştırmayı amaçlayan araştırmalar için olgubilim deseni uygun bir araştırma zemini oluşturur. Araştırmanın örneklemini Türkiye’nin Batı Karadeniz bölgesindeki bir üniversitenin eğitim fakültesinde görevli, amaçlı örneklem yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örneklem yöntemi ile seçilmiş 29 öğretim elemanı oluşturmaktadır. Kolay ulaşılabilir örneklem yöntemi çalışmanın hızlı ve uygulanmasında kolaylık sağlamaktadır. Araştırmanın verilerinin toplanması amacıyla ve öğretim elemanlarının lider ve liderlik kavramlarına ilişkin görüşlerini metaforlar yoluyla belirlemek için araştırmacılar tarafından bir görüşme formu oluşturulmuştur. Araştırmada elde edilen veriler içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Lider kavramı ile ilgili metaforlara bakıldığında araç/nesne ve önder kişilik kategorilerinde terazi, tren rayı, cetvel, güneş, yıldız gibi yararlı ve herkesçe faydası bilinen bir özelliğe sahip ve ulaşmanın zor olduğu nesne veya da araçlar kullanılmıştır. Önder kişilik kategorisinde Atatürk ve Dede Korkut gibi kendi dönemlerine damgasını vurmuş ve etkileri günümüze kadar gelen, sahip oldukları becerileri ile toplumlarını yönetmiş ve kitlelere yön vermiş tarihi şahsiyetler ve yerine getirilen işin özelliği gereği öncülük yapılan meslekler benzetme olarak kullanılmıştır. Liderlik kavramı ile ilgili üretilen metaforlara bakıldığında ise; önderlik etme/yön gösterme, koruyuculuk ve yenilikçilik/yaratıcılık kategorilerinde benzetmelerin yapıldığı görülmüştür. Önderlik etme/yön gösterme kategorisinde kuzey yıldızı, deniz feneri gibi insanlara yönünü gösteren, çıkış kapısı aralayan, faydalı ve zor durumda yardımcı olan nesneler olduğu görülmektedir. Koruyuculuk kategorisinde üretilen metaforlara bakıldığında ise yapılan benzetmelerin genellikle dış tehditlere karşı kanat gerici, gelen saldırıları püskürtücü bir özelliğe sahip olduğu görülmektedir. Yenilikçilik/yaratıcılık kategorisinde üretilen metaforlar incelendiğinde genellikle yapılan benzetmeler potansiyeli ortaya çıkarma, yenilik ve değişimi sağlama gibi liderliğin önemli rolleri vurgulanmıştır.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to determine the perceptions of academic staff on leaders and leadership by means of metaphors. The model of the research is in phenomenological model. This model is used in the investigation of cases that are not known but have a deep and detailed viewpoint. In order to investigate the phenomena that are not completely alien to us, but also to investigate the facts that we cannot fully comprehend, the phenomenology model provides a suitable research base. The sample of the study consists of 29 academicians of faculty of education at a university in the region of Western Black Sea in Turkey, selected by purposive sampling method of sampling. In order to collect the data of the research and to determine the opinions of the academic staff about leader and leadership concepts via metaphors, an interview form was formed by the researchers. The data obtained from the research were analyzed by content analysis method. When the metaphors related to the leader concept are examined, objects or tools that have a useful feature such as scales, train tracks, rulers, sun and stars are used in the categories of vehicle / object and leader personality. In the category of leading personality, Atatürk and Dede Korkut were used as an analogy to the historical figures such as Atatürk and Dede Korkut, who have been influential in their own times, who have managed their societies with their skills and have guided their masses, and pioneered professions due to the nature of the work performed. Looking at the metaphors produced regarding the concept of leadership; it has been seen that analogies were made in the categories of leadership / direction, protection and innovation / creativity. In the leadership / direction showing category, it is seen that there are objects that show direction to people like the lighthouse, the northern star, and the exit door, which are helpful and difficult. When we look at the metaphors produced in the category of guardianship, it is seen that the metaphors are generally reactionary to external threats and their attacks are spraying. When the metaphors produced in the category of innovation / creativity are examined, it is emphasized the important roles of leadership such as revelations, innovation and exchange.